Historia Szpitala przy ulicy Karowej

Rok 1912 r. – początek działalności

Szpital położniczy przy ul. Karowej rozpoczął swoją działalność w 1912 r. Wybudowany dla uczczenia narodzin następcy tronu cesarzewicza Aleksego, był jednym z najnowocześniejszych w ówczesnej Europie.

Powstanie urządzonego zgodnie z wymaganiami ówczesnej medycyny szpitala położniczego było odpowiedzią na alarmujący stan opieki nad kobietami ciężarnymi, rodzącymi i położnicami w Warszawie. Aby wybudowanie szpitala z prawdziwego zdarzenia było możliwe, nadano jemu imię cesarzowej Aleksandry Fiodorowny, żony ostatniego cara Rosji Mikołaja.

Zdjęcie szpitala

Popiel

Choć pomysł urządzenia zakładu położniczego powstał już w 1904 r., jego budowę rozpoczęto dopiero w 1911 r., a ukończono rok później. Architektem budynku był Kazimierz Skórewicz, autor m.in. nowego gmachu Sejmu czy dworu Milusin, twórca programu restytucji Zamku Królewskiego i współtwórca jego odbudowy po wojnie. Pierwszym lekarzem naczelnym zakładu był Władysław Popiel.

Po I Wojnie Światowej i przywróceniu Warszawie funkcji stolicy zaistniała potrzeba rozbudowy szpitala. Na początku lat dwudziestych dobudowano północny pawilon budynku, co znacznie zwiększyło liczbę łóżek położniczych w mieście.

Okres międzywojenny

W latach trzydziestych zakład przy ul. Karowej dysponował 98 łóżkami dla dorosłych i 80 dla noworodków, ponadto miał liczący sześć łóżek oddział ginekologiczny, dwunastołóżkowy oddział izolacyjny dla chorych gorączkujących oraz dwa pokoje znajdujące się w Izbie Przyjęć. Część zakładu była przeznaczona dla Warszawskiej Miejskiej Szkoły Położnych.

Zapleczem laboratoryjnym zakładu była pracownia chemiczno-bakteriologiczna. Operacje odbywały się na trzech salach. Zakład miał własną aptekę i kostnicę, a także dwie biblioteki – naukową i dla chorych. Z pomieszczeń gospodarczo-technicznych funkcjonowały: centralna kotłownia, kuchnia, pralnia parowa, magiel elektryczny, skład żywnościowy i trzy dźwigi – osobowy i dwa kuchenne. Część personelu mieszkała na terenie zakładu.

Opieka nad pacjentkami i noworodkami

Specjalną opieką otaczano w szpitalu przy ul. Karowej noworodki – do użytku wprowadzano inkubatory, choć jeszcze często w celu dogrzania słabszych dzieci wkładano w pieluchy tzw. butelkę powitalną z ciepłą wodą. Młode matki były edukowane w zakresie higieny osobistej, uczone pielęgnacji noworodka. Ze względu na to, że szpital był przeznaczony początkowo dla „samotnych panien”, dbano o to, aby młode matki miały zapewnioną opiekę ojca dziecka lub jego rodziny, a w przypadku śmierci matki, aby dziecko trafiało do najbliższych, a nie do sierocińca. Jeżeli personel miał podejrzenia, że noworodek może być porzucony, stemplowano go specjalną trudno zmywalną farbą, co ułatwiało identyfikację dziecka przez policję.

Sala

Początkowo noworodki przebywały z matkami w salach. W ten sposób w szpitalu realizowano zasadę rooming in na wiele lat przed jej rozpowszechnieniem w innych placówkach. W latach trzydziestych zreformowano opiekę nad położnicami, które miały wypoczywać po trudach porodu, a dzieci były umieszczane w osobnych pokojach.

Sala szpitalna

Funkcje edukacyjne zakładu

Szpital od początku działalności spełniał rolę edukacyjną – na jego terenie staże odbywali absolwenci Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Zakład przyjmował na obowiązkowe praktyki lekarzy stażystów po uzyskaniu dyplomu oraz lekarzy-wolontariuszy. Do zadań szpitala należało też organizowanie posiedzeń naukowych zespołu pracujących tu lekarzy, pokrywanie kosztów wydawnictw klinicznych. Był zobowiązany umożliwiać prowadzenie doświadczeń naukowych i klinicznych w pracowniach i w oddziałach, wręcz zachęcać do prac naukowych za pomocą przyznawania subwencji i nagród. W zakres celów zakładu wchodziło również organizowanie szkoleń dla personelu zakładu, a także współdziałanie w rozwoju pielęgniarstwa społecznego.

Sala

Szpital przy ul. Karowej był główną bazą szkoleniową dla Warszawskiej Miejskiej Szkoły Położnych. Uczennice tej szkoły, oprócz obowiązku uczęszczania na zajęcia teoretyczne, opiekowały się również pacjentkami zakładu, pełniąc rolę pomocy przy doświadczonych starszych położnych zatrudnionych w zakładzie. Rolę wykładowców w szkole pełnili lekarze pracujący w szpitalu

Władysław Janczewski – dyrektor filantrop

W okresie międzywojennym dyrektorem Zakładu był dr Władysław Janczewski, ginekolog-położnik, wzięty praktyk. Jego pasierbem był późniejszy nestor polskiej onkologii i inicjator budowy Centrum Onkologii na Ursynowie prof. Tadeusz Koszarowski, który z wielką atencją odnosił się do swego ojczyma i opisał go w swoich wspomnieniach. We wspomnieniach jawi się jako człowiek niezwykłej dobroci, łagodności, taktu, dobrego wychowania i delikatności. Był znakomitym lekarzem, gruntownie przygotowanym i doświadczonym, którego pacjentki obdarzały „wielkim szacunkiem i sentymentem”, bo obok profesjonalnej umiejętności wykazywał wobec nich zrozumienie, życzliwość i troskę. Był uznanym autorytetem w środowisku, wybieranym do władz organizacji społecznych. W 1937 r. doznał zawału i ze względów zdrowotnych musiał zrezygnować z funkcji dyrektora Zakładu przy ul. Karowej, przechodząc na emeryturę. W uznaniu dla jego zasług przyznano mu honorowy tytuł konsultanta.

Lata II wojny światowej

Henryk Gromadzki

Po ustaniu działań wojennych jesienią 1939 r. szpital ponownie przyjmował pacjentki. Podobnie jak w przypadku innych warszawskich placówek służby zdrowia odbywało się to w warunkach ogromnych kłopotów związanych ze zdobyciem żywności, opału, brakiem materiałów opatrunkowych oraz licznych aresztowań lekarzy. Jeszcze w pierwszej połowie 1940 r. odbywały się tu obowiązkowe praktyki dla lekarzy. Pomimo likwidacji wszystkich szkół i wyższych uczelni absolwenci wydziałów lekarskich mieli jeszcze możliwość do końca czerwca 1940 r. złożenia brakujących egzaminów i uzyskania dyplomu. Do 1943 r. funkcjonowała tutaj jako jedna z nielicznych w Warszawie szkół zawodowych – Warszawska Szkoła dla Położnych. Dyrektorem szpitala w latach 1943-1944 był prof. dr med. Henryk Gromadzki.

29 sierpnia 1944 r. szpital został ewakuowany wraz z pacjentkami i lekarzami. Budynek zakładu jako jeden z niewielu w Śródmieściu uchował się w czasie bombardowań powstańczej Warszawy.

Szpital po wojnie – odrodzenie

Szamborski

Przez kilka lat po wojnie funkcjonowała w szpitalu Komenda Wojskowa Miasta. Budynek szpitala, choć nie uległ zniszczeniom, w planach powojennego Biura Odbudowy Stolicy został przeznaczony do wyburzenia. Ostatecznie przed rozbiórką uratowali szpital… studenci medycyny, których liczba po wojnie gwałtownie rosła, a realizacja praktycznego nauczania była niemożliwa z uwagi na brak wystarczającej liczby oddziałów ginekologicznych i położniczych na terenie miasta.

Zanim jednak w odnowionym i przebudowanym szpitalu powstała II Klinika Położnictwa i Chorób Kobiecych Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej, zakład przy Karowej działał jako Miejski Zakład Położniczo-Ginekologiczny Wydziału Zdrowia Prezydium Rady Narodowej.

Klinikę z oddziałem Położniczo-Ginekologicznym na 30 łóżek otwarto w szpitalu przy ul. Karowej 17 stycznia 1951 r., co uznaje się za datę utworzenia II Kliniki Położnictwa i Chorób Kobiecych, później II Kliniki Położnictwa i Ginekologii. Otwarcie nowej jednostki klinicznej dało impuls do rozwoju nowoczesnego położnictwa i ginekologii.

Sowinski

Pierwszym kierownikiem Kliniki przy ul. Karowej został prof. Wilhelm Sowiński (Szenwic). Obejmując kierownictwo Kliniki, prof. Sowiński miał już spory dorobek naukowy i doświadczenie w administrowaniu – był szefem I Katedry i Kliniki Chorób Kobiecych i Położnictwa Akademii Medycznej w Łodzi, specjalistą wojewódzkim ds. położnictwa i ginekologii, zajmował się także zagadnieniami społecznej służby zdrowia.

Już w maju 1951 roku liczbę szpitalnych łóżek dla pacjentek zwiększono do 160, dla noworodków do 80. Uruchomienie Kliniki wiązało się nie tylko z organizacją pracy usługowo-leczniczej, ale też ze stworzeniem warunków do pracy naukowej. W 1951 r. w klinice podejmowano tematy głównie związane z rakiem szyjki macicy, ale w następnych latach zakres prac naukowych poszerzono. Stało się to możliwe dzięki powołaniu z inicjatywy prof. Sowińskiego pierwszej w Warszawie Pracowni Anatomii Patologicznej zajmującą się problemami ginekologii i położnictwa. Kierownikiem pracowni został Józef Szamborski.

Kadry nowej Kliniki

Eugeniusz Zachwiej

Eugeniusz Zachwiej był lekarzem z doświadczeniem pracy w wojsku, od października 1939 r. do maja 1943 r. pracował w Szpitalu Ujazdowskim, następnie do końca lipca 1944 r. w Szpitalu św. Ducha. Brał udział w Powstaniu Warszawskim. Cieszył się uznaniem prof. Wilhelma Sowińskiego, który uważał, że jest on wyrobionym specjalistą, dobrym naukowcem i doskonałym dydaktykiem. Zachwiej specjalizował się w histopatologii narządu rodnego i cytologii – był „wytrawnym znawcą” – pisał o nim kierownik Kliniki w jednej z opinii. Po nagłej śmierci prof. Wilhelma Sowińskiego 17 marca 1955 r. Eugeniusz Zachwiej pełnił funkcję kierownika Kliniki do czasu powołania nowego szefa.

Natan Goldberg

W zespole zorganizowanym przez prof. Sowińskiego pracował też dr Natan Goldberg, absolwent uniwersytetów medycznych w Mediolanie i Paryżu, który specjalizował się w ginekologii, onkologii i cytologii. Od 1938 r. pracował w szpitalach we Włoszech i Francji, w czasie wojny działał we francuskim ruchu oporu. Po wojnie wrócił do Polski, gdzie w latach 1950-1951 pracował w Instytucie Radowym w Warszawie. Goldberg w szczególności interesował się wykrywaniem nowotworów szyjki macicy przy pomocy cytologii ocenianej wtedy metodą Papanicolau. Był odznaczony Croix de Guerre avec étoile, Medaille de la Résistance Française, Srebrnym Krzyżem Zasługi, odznaką Przodownik Pracy.

W 1951 r. do pracy został przyjęty też Ludwik Zawadzki – był pierwszym kierownikiem Pracowni Analitycznej. Tematem znieczuleń operacyjnych oraz łagodzenia bólu porodowego zajmował się pracujący w klinice od maja 1951 r. dr Józef Kawa-Górecki.

Ludwik Zawadzki

Józef Kawa -Górecki

Początki neonatologii

W 1952 r., oprócz badań dotyczących zmian w obrębie narządu rodnego, poruszane były również tematy dotyczące pediatrii. Badano los noworodków w pierwszym roku życia po porodach „zawikłanych”, ale też zajmowano się zagadnieniem przyczyn śmierci noworodków w pierwszych dziesięciu dniach życia. W 1953 r. wydzielono dziesięciołóżkowy oddział wcześniaków.

Krystyna Buchcar

Pierwszym ordynatorem Oddziału Noworodkowego była Luba Krasucka-Przysuska, która została mianowana na to stanowisko 1 stycznia 1951 r. Doświadczonym lekarzem pracującym w tym czasie w Klinice na Karowej była też Krystyna Buchcar-Hołoń, specjalista II stopnia w dziedzinie pediatrii, która wcześniej pracowała w II Klinice Chorób Dzieci przy ul. Litewskiej. Oprócz pracy z noworodkami zajmowała się pracą naukową, którą doceniał prof. Wilhelm Sowiński – była dydaktykiem, opracowywała zagadnienia konfliktu serologicznego. W obszarze jej zainteresowań było też problem wylewów wewnątrzczaszkowych u noworodków i wcześniaków oraz przebieg żółtaczek u noworodków po porodach patologicznych. W 1954 r. do zespołu neonatologów dołączyła Krystyna Zaleska, początkowo na etacie szpitalnym, a w związku z dużym zainteresowaniem pracą naukową po dwóch latach została pracownikiem Akademii Medycznej. W pracy naukowej dużo czasu poświęcała badaniom przypadków śmierci i urazów okołoporodowych noworodków, oprócz pracy w oddziale prowadziła poradnię dla dzieci z porodów powikłanych.

Ireneusz Roszkowski – reformy nowego kierownika

Ireneusz Roszkowski

Na Karowej 1 stycznia 1955 r. nastąpiły zmiany administracyjne – powstał podporządkowany organizacyjnie Akademii Medycznej Państwowy Szpital Kliniczny nr 2, na bazie którego działała II Klinika Położnictwa i Chorób Kobiecych. We wrześniu na stanowisko kierownika kliniki został powołany prof. Ireneusz Roszkowski.

Przybycie do szpitala przy Karowej nowego szefa rozpoczęło nową epokę w dziejach szpitala i kliniki. W tym czasie prof. Ireneusz Roszkowski był już bardzo znany w świecie medycyny. Był szefem największej kliniki położniczej w Poznaniu, pełnił funkcje specjalisty regionalnego w dziedzinie położnictwa i ginekologii na terenie kilku województw. Do szpitala przy ul. Karowej przyszedł jako specjalista krajowy ds. ginekologii i położnictwa oraz członek Rady Naukowej przy Instytucie Matki i Dziecka.

Prof. Roszkowski zainicjował znaczące zmiany w organizacji opieki nad kobietą ciężarną i rodzącą, które wpłynęły na poprawę wskaźników śmiertelności w tej kategorii pacjentów w całej Polsce. Przychodząc do szpitala przy ul. Karowej, profesor był współautorem jedynego wówczas, opublikowanego po wyzwoleniu, podręcznika z zakresu położnictwa i chorób kobiecych oraz, uważanego za doniosłe, opracowania o przyczynach zgonów matek.

W chwili obejmowania przez Roszkowskiego obowiązków w szpitalu przy ul. Karowej, panowały w nim wyjątkowo trudne warunki lokalowe i kadrowe. Należy pamiętać, że w 1955 r. istniała tylko zabytkowa część budynku od Wybrzeża Kościuszkowskiego, na nową trzeba było poczekać jeszcze wiele lat. Zespół kliniki wciąż się tworzył i nieustannie zmieniał. W ciężkich latach powojennych niedoborów, obowiązkowego wcielania lekarzy do wojska, epoki odgórnego przydzielania etatów i nakazów pracy, pracować było niełatwo. Profesor Roszkowski natychmiast zaczął ubiegać się zarówno o poprawę warunków lokalowych, jak i o zwiększenie liczby pracowników. W roku 1956 w szpitalu odbyło się 3041 porodów bez żadnego zgonu matki, wymagało to olbrzymiego wysiłku ze strony zespołu lekarskiego i pomocniczo-lekarskiego.

Pod koniec roku utworzono również stanowisko dyrektora szpitala – w grudniu 1955 r. został nim Feliks Widy-Wirski.

Studenci

Wykłady oraz ćwiczenia na fantomie dla studentów Akademii Medycznej w klinice przy ul. Karowej rozpoczęły się w drugim półroczu roku akademickiego 1950-1951. Szpital zaczął też przyjmować grupy internatowe, najpierw w liczbie sześciu studentów – po dwóch do każdego oddziału klinicznego. Internat polegał na stałym przebywaniu na terenie szpitala przez trzy doby (później internaty trwały dłużej), obserwacji i czynnym udziale w pracy zespołu szpitala. Studenci wymieniali się. Każdego dnia przyjmowano dwóch nowych. W pierwszym roku działalności Kliniki przez internat przewinęło się 81 studentów.

Karowa jako prężny ośrodek naukowy

Profesor Roszkowski realizował plan tworzenia II Kliniki Położnictwa i Ginekologii jako prężnego ośrodka naukowego. W obszarze zainteresowań zespołu naukowego kliniki były: organizacja opieki położniczej, doskonalenie technik operacyjnych, fizjopatologia jajnika i rak narządu rodnego. Już w kilka lat po objęciu kierownictwa kliniki zespół z Karowej mógł się pochwalić kolejnymi sukcesami na międzynarodowych konferencjach. Opracowano oszczędniejszy typ operacji przy guzach macicy, Klinika znajdowała się w światowej czołówce pod względem techniki rozszerzonego usuwania macicy przy raku szyjki macicy – opracowano własną modyfikację tego zabiegu.

Stosowano nowoczesne metody badania płodu i noworodka. Zespół wypracował korzystne dla płodu metody prowadzenia porodu. W 1959 r. jako pierwsi w Polsce lekarze z Kliniki na Karowej zaczęli stosować próżnociąg położniczy – vacuum extractor. Zajęli się tym pracujący zaledwie od dwóch lat Andrzej Wichrzycki i Janusz Kretowicz, w pierwszych zabiegach z użyciem próżnociągu położniczego brał udział również Roman Borkowski.

Klinika jako jedyna w tym czasie w Polsce była na etapie szerokiego stosowania metody wczesnego rozpoznawania raka szyki macicy przy użyciu kolpomikroskopii wzbogaconej o dodatkowe barwienia. Na zjeździe w Wiedniu w 1961 r. przedstawiono jedno z pierwszych na świecie opracowań kolpomikroskopii szyjki macicy – były to referaty na temat wykrywalności raka części pochwowej szyjki, weryfikacji rozpoznań kolpomikroskopowych badaniami histopatologicznymi, diagnostyki i monitorowania dysplazji i neoplazji szyjki macicy, klasyfikacji obrazów kolpomikroskopowych tarczy części pochwowej.

Powoływane przez prof. Ireneusza Roszkowskiego do życia pracownie oraz inicjowane prace naukowe były często niezwykle nowatorskie. Na Karowej powstała pierwsza w Polsce pracownia genetyczna. Utworzyli ją Tadeusz Krassowski i Zofia Kietlińska-Kmiołek.

Stefan Chrzanowski

Pod koniec lat pięćdziesiątych w szpitalu przy ul. Karowej zaczął pracować Stefan Chrzanowski, który stosował jako pierwszy w kraju w tamtych czasach techniki badań plemników w mikroskopie elektronowym. Prowadził badania morfologii plemników w mikroskopie świetlnym w powiązaniu z badaniem ultrastruktury plemników i tkanki jąder w mikroskopie elektronowych oraz histochemii. W późniejszych latach udzielał konsultacji andrologicznych w ambulatorium, gdzie zajmował się leczeniem niepłodności. Od 1982 r. brał udział m.in. w pracach naukowo-badawczych nad udziałem czynnika męskiego w patologii rozrodu, wpływem czynników szkodliwych na zaburzenia gametogenezy u mężczyzn i diagnostyki nasienia, skuteczności inseminacji. Brał udział w pracach nad problemem stanów bakteryjnych nasienia i ich wpływu na płodność oraz w badaniach nad płodnością kobiet w ramach umowy z Petrochemią Płock.

Jadwiga Bar-Pratkowska

W 1956 r. w przychodni przyszpitalnej działały takie poradnie, jak: poradnie „K” (ogólna), onkologiczna, andrologiczna (niepłodności), dla dziewcząt, psychoprofilaktyczna, a także leczenia nadżerek i świeżo uruchomiona poradnia patologii ciąży. Powstały pracownie: Biochemii Eksperymentalnej, którą kierował Leopold Myszkowski, oraz Statystyczna.

Profilaktyką zakrzepów i krwotoków położniczych zajmowała się Jadwiga Bar-Pratkowska – jedna z najbardziej znanych postaci powojennej historii szpitala. Darzona wielkim szacunkiem, niezwykle lubiana, nazywana Świętą Panią Adiunkt ze względu na właściwość zachowywania spokoju nawet w najbardziej dramatycznych okolicznościach. W ciągu dwudziestu dwóch lat pracy w II Klinice Położnictwa i Ginekologii Jadwiga Bar-Pratkowska przez długi czas pełniła obowiązki zastępcy kierownika Kliniki. W opinii przełożonych była doskonałym chirurgiem, położnikiem i ginekologiem, wspaniałym dydaktykiem. Szkoliła asystentów Kliniki oraz studentów IV i V roku studiów, prowadziła wykłady z fizjologii ciąży i porodu, kolokwia i egzaminy z położnictwa i ginekologii. Profesor Roszkowski cenił ją za to, że była zawsze na bieżąco z aktualnym, dostępnym w Polsce, światowym piśmiennictwem z zakresu swojej specjalności.

Pracownia filmowa

Zygmunt Misiewicz

Choć działające w szpitalu pracownie funkcjonowały w dramatycznych warunkach, nowy kierownik, nie zważając na brak pomieszczeń, natychmiast po objęciu funkcji powołał pracownię filmową. Jej szefem został Zygmunt Misiewicz, który przeszedł specjalistyczny kurs filmowy, a wszystkie produkowane przez niego filmy powstawały pod nadzorem prof. Roszkowskiego. Pierwsze zostały pokazane na zjazdach ginekologicznych we Wrocławiu i Gdańsku już w 1957 r. Powstały m.in. filmy o patologiach macicy, operacjach mięśniaków, film instruktażowy dla położnych o pracy w czasie porodu. W 1966 r. powstał – również w wersji angielskiej – kolorowy, dźwiękowy film Niektóre przyczyny i mechanizmy uszkodzenia człowieka jeszcze przed urodzeniem, nagrodzony na Festiwalu Filmów Naukowych w San Paulo w 1968 r.

Początki oddziałów patologii ciąży

Profesor Roszkowski przyczyny niepowodzeń położniczych szukał w braku dobrej opieki nad ciężarną. Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych wyraźnie zarysował się nowy kierunek działalności kliniki – w sprawozdaniach do Akademii Medycznej prof. Roszkowski zaznaczył, że zespół zajmuje się patologią płodu, ze szczególnym uwzględnieniem czynników szkodliwych. W szpitalu zaczął rozwijać się jeden z pierwszych, a wkrótce jeden z największych w Polsce oddziałów patologii ciąży. Podejmowano tu m.in. zagadnienia przyczyn martwych urodzeń zwłaszcza z powodu zakażeń odzwierzęcych, gospodarki cukrowej i żelazowej, wpływu czynnika męskiego (ojcowskiego) na przebieg ciąży. Przeprowadzano badania nad rolą odmiedniczkowego zapalenia nerek w obumieraniu płodu. W latach 1968-1979 w klinice prowadzono badania nad przyczynami powstawania niektórych wad wrodzonych.

Maria Łyżwa-Prawecka

Przez długie lata pracy w klinice przy Karowej problemem zakażeń odzwierzęcych w ciąży zajmowała się Maria Łyżwa-Prawecka. Jej zainteresowania dotyczyły problemu zakażeń we wczesnej ciąży, kierowała m.in. oddziałem wczesnej ciąży powikłanej. Swoje zainteresowania rozwijała również w czasie pracy za granicą, m.in. w Kuwejcie i Libii. Duże doświadczenie w temacie zakażeń sprawiło, że wzięła udział w pracach nad wdrożeniem ogólnopolskiego programu profilaktycznego zapobiegania toksoplazmozie wrodzonej. Prowadziła poradnię dla kobiet w ciąży, gdzie konsultowała pacjentki w ciąży powikłanej z całej Polski.

Danuta Pisarek-Miedzińska

Danuta Pisarek-Miedzińska, która rozpoczęła pracę na Karowej w 1964 r., prowadziła prace nad zagadnieniem wpływu zaburzeń czynności tarczycy i wątroby na przebieg ciąży, porodu i stan noworodka. Prowadziła samodzielnie badania biochemiczne i izotopowe. W badaniach wykorzystała najnowsze wtedy metody oceny czynności gruczołu tarczowego. W pracach nad czynnością wątroby po raz pierwszy wykorzystała oznaczanie stężenia kwasów żółciowych w surowicy krwi ciężarnych i ustaliła korelację między wysokimi stężeniami kwasów żółciowych a zagrożeniem dla płodu.

Problemem zatrucia ciążowego, a także chorób nerek w ciąży zajęła się Jadwiga Kuczyńska-Sicińska, która została przyjęta do zespołu kliniki w 1956 r. Tematem zatrucia ciążowego zajmowali się również Janina Arsoba i Janusz Kretowicz.

Jednym z wiodących tematów w patologii ciąży była cukrzyca ciężarnych – w krótkim czasie klinika na Karowej stała się wiodącym ośrodkiem prowadzącym badania nad tym powikłaniem. Cukrzycą ciężarnych zajmowała się przede wszystkim Elżbieta Janczewska. Ciążą wysokiego ryzyka zajmował się Michał Troszyński, brał udział m.in. w prospektywnych badaniach rozwoju płodu i przyczynach martwych urodzeń i zgonów. Z jego inicjatywy w klinice powstała Międzywydziałowa Pracownia Dokumentacji Medycznej i Techniki Obliczeniowej, która miała za zadanie wprowadzanie szybkiej techniki obliczeniowej do prac naukowo-badawczych i klinicznych Akademii Medycznej.

Profesor Roszkowski rozwinął na szeroką skalę badania naukowe nad problemami dotyczącymi patofizjologii płodu z udziałem pracowni i zakładów naukowych. Między innymi w 1971 r. we współpracy z Instytutem Matki i Dziecka do II Kliniki Położnictwa i Ginekologii została przeniesiona Pracownia Embriologii Doświadczalnej. Pracownia zajmowała się badaniem wczesnych etapów rozwoju embrionalnego oraz czynników zaburzających ten rozwój oraz nad immunologicznymi zależnościami zachodzącymi między zarodkiem a matką we wczesnym okresie ciąży.

Pracownie miały do swojej dyspozycji zwierzętarnię, która zajmowała cały budynek mieszczący się w podwórzu szpitala. Zwierzętarnia miała własną salę operacyjną, specjalne oświetlenie i ogrzewanie. Cztery oddzielne pomieszczenia były przeznaczone dla królików, szczurów, myszy i chomików.

Szkoła dla Położnych

Szkołę dla położnych reaktywowano w 1954 r. Słuchaczki szkoły odbywały zajęcia praktyczne w klinice. Profesor Roszkowski bardzo cenił zawód położnej, dbał o podniesienie prestiżu zawodu i poziomu wykształcenia osób wykonujących ten zawód, patronował szkole. Uważał, że położne są trzonem opieki nad pacjentką. Sam prowadził w szkole zajęcia, a także kierował na wykłady oraz do zajęć praktycznych najlepszych, jego zdaniem, lekarzy dydaktyków z kliniki.

Szkoła dla położnych

Słuchaczki szkoły były w szpitalu niemal na okrągło. Zajęcia praktyczne w oddziałach zaczynały się we wrześniu i kończyły się na początku letnich wakacji. Wymagania w stosunku do słuchaczek były bardzo rygorystyczne. Dotyczyły nie tylko merytorycznej wiedzy i zasad panujących w zawodzie położnej. Nauczycielki pilnowały, aby słuchaczka spełniała wszelkie wymagania także pod względem umundurowania. Przed egzaminem państwowym każda ze słuchaczek musiała zdać najpierw egzamin wewnętrzny – miała przydzieloną pacjentkę i egzamin dotyczył konkretnego przypadku. Egzaminowana musiała dokonać analizy stanu konkretnej pacjentki, uzasadnić swoje spostrzeżenia i zaplanować dalsze postępowanie. Uczennice potrafiły same ocenić wielkość miednicy za pomocą zdjęć rentgenowskich, oceniały stosunek główki płodu do wielkości miednicy. Najlepsze absolwentki przyjmowano do pracy w szpitalu.

Przełożone położnych i pielęgniarek

Do 1963 r. personelem średnim i salowym zarządzała przełożona Janina Kowalska. Po niej przełożoną była Bolesława Mosak.

Sala operacyjna

Janina Ginowicz

Następną przełożoną została Janina Ginowicz – wcześniej oddziałowa Bloku Operacyjnego. Była to jedna z najbardziej zasłużonych przełożonych szpitala – wymagająca od siebie i od innych. W 1977 r. za zasługi w czasie okupacji odznaczona najwyższym medalem przyznawanych przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż – medalem Florencji Nightingale. Janina Ginowicz w chwili wybuchu II wojny światowej była słuchaczką Szkoły Pielęgniarstwa PCK przy ul. Smolnej. Po uzyskaniu dyplomu w 1941 r. została oddelegowana do pracy w Szpitalu Ujazdowskim, w którym w czasie wojny pracowało dużo osób związanych z ruchem oporu.

Niemal od początku swojej pracy w Szpitalu Ujazdowskim Janina Ginowicz należała do konspiracji – została członkiem tajnego zespołu operacyjnego, mającego za zadanie przeprowadzanie w godzinach nocnych zabiegów ratowania rannych w akcjach zbrojnych z Niemcami. Pomagała ukrywać w szpitalu rannych, organizowała ich ucieczki ze szpitala i pomagała wrócić do oddziałów ruchu oporu, gromadziła dla potrzeb podziemia materiały opatrunkowe, narzędzia i bieliznę. W czasie Powstania Warszawskiego już 7 sierpnia Janina Ginowicz organizowała w podziemiach drogerii przy ul Kopernika 11/13 filię szpitala PCK. W 1945 r. Janina Ginowicz podjęła pracę w oddziale chirurgicznym Akademii Medycznej w Gdańsku, od 1949 r. organizowała w warszawskim szpitalu przy ul. Solec oraz przy ul. Oczki szkolenie słuchaczek szkół pielęgniarstwa w Sali Operacyjnej. Do pracy w szpitalu przy ul. Karowej zaprosił Ginowicz sam prof. Ireneusz Roszkowski w roku 1956. Najpierw pracowała jako oddziałowa Bloku Operacyjnego, później została przełożoną pielęgniarek i położnych.

Neonatologia

Janina Lamers

W 1956 r. pracę w klinice rozpoczęła dr Janina Lamers, która była autorką nowoczesnego modelu organizacyjnego i postępowania w oddziale noworodków. Za jej kadencji i późnej oddziały noworodkowe nigdy nie były zamykane z powodu zakażeń. Od 1960 r. kierowała zespołem pediatrów. „Dobry, kochany człowiek” – mówią o niej ci, którzy ją pamiętają z dawnych lat i podkreślają, że trzymała żelazną ręką dyscyplinę, czym wpisywała się w ogólny „trend” narzucony przez prof. Roszkowskiego. W 1965 r. Janina Lamers wprowadziła nowoczesną dokumentację noworodka uwzględniającą badania neurologiczne. Szczególną opieką otaczała noworodki z grupy ryzyka – wcześniaki, dzieci z ciąż patologicznych i powikłanych porodów – w 1965 r. zorganizowała poradnię dla dzieci problemowych urodzonych w klinice. Zadaniem poradni było prowadzenie badań kontrolnych tych dzieci. Prowadziła też wykłady w organizowanej przez prof. Ireneusza Roszkowskiego „Szkole Matek”, gdzie uczyła postępowania z noworodkiem.

Rozbudowa szpitala w latach sześćdziesiątych

Rozbudowa kliniki zaczęła się 20 października 1961 r., prace budowlane wraz z remontem starej części szpitala potrwały do 4 października 1968 r. Autorem projektu architektonicznego nowej części kliniki był Henryk Skrzyński. Podczas rozbudowy wyburzono łącznik od strony Wybrzeża Kościuszkowskiego oraz wieżę od strony ogrodu, w miejscu której dobudowano nową część szpitala.

Rozbudowa szpitala

W 1964 r. do szpitala na Karową skierowano na stanowisko zastępcy dyrektora ds. administracyjnych PSK nr 2 Piotra Różańskiego, który miał dopilnować prac budowlanych i remontu starego budynku szpitala. Piotr Różański w latach 1973 – 1976 r. był pełniącym obowiązki dyrektora PSK nr 2.

Dzięki rozbudowie szpitala można było ponownie realizować już na początku lat siedemdziesiątych system rooming in, zwany dawniej po prostu systemem sal dla matek z dziećmi. Pierwszą salę dla matek z dzieckiem urządzono w 1972 r. Matki musiały wyrazić zgodę na przebywanie w sali z dzieckiem. Początkowo noworodki pierwsze 12 godzin spędzały w oddziale noworodkowym, jeżeli nie wykazywały żadnych problemów, były oddawane matkom. Jeżeli pacjentka czuła się zmęczona, dziecko było zabierane na noc na oddział noworodkowy.

Pierwsze ginekologiczno-położnicze USG w Polsce

Rozbudowa szpitala sprawiła, że w 1965 r. w pracowni rentgenologicznej ustawiono polski prototyp ultrasonografu o nazwie UG-1. Aparat był skonstruowany w Zakładzie Badania Drgań Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN w Warszawie przez zespół kierowany przez prof. Leszka Filipczyńskiego.

Usg lata 60

Było to czwarte na świecie, a pierwsze w Polsce zastosowanie w medycynie ultrasonografii do badań jamy brzusznej, szczególnie w położnictwie i ginekologii. W 1973 r. w szpitalu przy ul. Karowej powstała pierwsza w Polsce pracownia ultrasonograficzna dla pacjentek ginekologicznych i w ciąży. W połowie lat siedemdziesiątych w klinice na Karowej wprowadzane były pierwsze w Polsce próby wykorzystania metody dopplerowskiej wraz z analizą widmową do lokalizacji łożyska i przepływów. Prowadzone były również prace teoretyczne na temat natężenia i wpływu wiązki ultradźwiękowej na wczesną ciąże. Już w tym okresie na terenie szpitala przy ul. Karowej odbywały się kursy ultrasonograficzne dla lekarzy z całego kraju oraz szkolenia indywidualne.

W tym samym czasie w szpitalu trwały prace nad skonstruowaniem pierwszego polskiego kardiotokografu. Pracował nad nim tandem Andrzej Wichrzycki – Janusz Kretowicz. Metoda polikardiograficzna i ultradźwiękowa oceny stanu płodu, określenie in vitro i in vivo natężeń wiązki ultradźwiękowej w aspekcie bezpieczeństwa płodu, analiza sygnałów towarzyszących czynności serca płodu była w kręgu ścisłych zainteresowań Janusza Kretowicza. W pracy naukowej Andrzej Wichrzycki interesował się tematem fizjologii płodu oraz wykorzystaniu polikardiotokografii w ciąży. Temu zagadnieniu poświęcił większość swoich prac. Klinika była też jednym z pierwszych ośrodków położniczych, w którym zaczęto stosować w diagnostyce aparaty ultrasonograficzne. Prekursorem w tej dziedzinie był Jerzy Groniowski (na zdjęciu).

Pacjentki a prof. Ireneusz Roszkowski

Niewątpliwym osiągnięciem Kliniki była niska śmiertelność okołoporodowa oraz znikomy odsetek urazów porodowych. I chociaż warunki jeszcze przed rozbudową były ciężkie, jednak dostanie się do szpitala przy ul. Karowej było dążeniem niemal każdej warszawianki. Profesor Roszkowski zajmował się osobiście każdą pacjentką, one natomiast darzyły profesora Ireneusza Roszkowskiego wielką estymą Zjeżdżały się do szpitala przy Karowej z całej Polski, a Profesor starał się przyjmować wszystkie.

Nie zważały na to, że również w stosunku do nich Profesor w niektórych kwestiach był nieprzejednany, a zalecana przez niego niektóre metody postępowania były nie do przyjęcia z punktu widzenia obecnie obowiązujących norm traktowania pacjenta. Położne np. były upoważnione, aby robić rewizje w osobistych szafkach pacjentek i bezwzględnie wyrzucać sól, ponieważ profesor uważał, że sól ciąży szkodzi. Niektóre pacjentki były tak zdesperowane, że zaszywały sól w róg poszewki, żeby nie można było jej znaleźć. Potem, mocząc róg poszewki, soliły w ten sposób przaśne dietetyczne zupy. W szpitalu nie było żadnych odwiedzin i jakby nie dość tego, profesor kazał zabić wszystkie okna gwoździami, co uniemożliwiało kontaktowanie się z mężami i rodziną tą drogą. Jak uważał profesor, te drakońskie metody były podyktowane wielką troską o zdrowie pacjentek.

Fizjoterapia i naturalne metody porodu

W klinice panował dobry klimat dla prowadzenia porodu drogami natury. Pionierką wprowadzania w życie idei porodów naturalnych w Polsce była Bożena Karpińska – absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego ze specjalizacją rehabilitacja. Początki jednak były bardzo trudne. Bożena Karpińska prowadziła na Karowej m.in. Szkołę Matek, która była przeznaczona tylko dla kobiet, panowie nie mogli brać udziału w tych zajęciach. Szybko rosło grono zwolenniczek nowych metod, rekrutujące się m.in. spośród słuchaczek i absolwentek Szkoły Położnych. Powoli następowały zmiany w mentalności ciężarnych, a przede wszystkim wśród personelu szpitala. W dalszym ciągu był to jednak obszar niedostępny dla ojców dzieci.

Karpińska

Bożena Karpińska – zdjęcie do okładki „Przyjaciółki” z 1967 r.

W latach siedemdziesiątych Bożena Karpińska wprowadziła specjalne ćwiczenia dla kobiet we wczesnym okresie poporodowym. W przyszpitalnej poliklinice prowadziła poradnię rehabilitacyjną dla kobiet z problemami ginekologicznymi, np. nietrzymaniem moczu i z dyskomfortem seksualnym. Prowadziła wykłady na temat psychologii prenatalnej, wpływie zachowania i emocji matki na dziecko, oraz muzykoterapii.

Lata siedemdziesiąte

Na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej 1 kwietnia 1973 r. nastąpiły zmiany organizacyjne. Utworzono Instytut Położnictwa i Ginekologii, łącząc w jeden organizm administracyjny I i II Katedrę Chorób Kobiecych i Położnictwa oraz Zakład Endokrynologii Klinicznej. Wprowadzony przez rektora Akademii Medycznej regulamin instytutu precyzował jego organizację. Na czele nowej instytucji miał stanąć dyrektor, a podstawowymi jednostkami były: Zakład Patomorfologii Reprodukcji, I i II Klinika Położniczo-Ginekologiczna, Klinika Endokrynologii, Samodzielna Pracownia Genetyki, Samodzielna Pracownia Embriologii Doświadczalnej oraz Samodzielna Pracownia Seksuologiczna. Na wniosek dyrektora instytutu mogły być powołane również inne jednostki organizacyjne.

Tadeusz Trędota

Dyrektorem Instytutu został prof. Ireneusz Roszkowski, który w związku z tym zakończył pełnienie funkcji dyrektora Państwowego Szpitala Klinicznego nr 2. Szefował Instytutowi do 1979 r. Historia Instytutu Położnictwa i Ginekologii Akademii Medycznej zakończyła się w roku 1992, wtedy przywrócono II Katedrę i Klinikę Położnictwa i Ginekologii, w skład której wchodził również Zakład Patomorfologii Rozrodu.

W 1979 r. prof. Ireneusz Roszkowski osiągnął wiek emerytalny, ale pracował nadal. Jesienią szpital został niespodziewanie zamknięty, a powodem był katastrofalny stan techniczny budynków. Na czas remontu, który miał trwać kilka miesięcy, a trwał kilka lat, personel został przeniesiony do innych warszawskich szpitali.

Jadwiga Kuczyńska-Sicińska

Staraniem ówczesnej kierownik kliniki, prof. Jadwigi Kuczyńskiej-Sicińskiej oraz Tadeusza Trędoty – późniejszego wieloletniego dyrektora lecznicy, szpital został wyremontowany. Ambulatorium uruchomiono 17 stycznia 1983 r., następnie sukcesywnie otwierano oddział po oddziale.

Przez pierwszych kilka lat po otwarciu warunki pracy były ciężkie. Na terenie zabytkowej części działała jedynie izba przyjęć i dwie niewielkie sale chorych tworzące oddział septyczny. Wyłączone były sale operacyjne i dwie kondygnacje w starej części szpitala od strony Wisły. Pozostałe oddziały funkcjonowały w tzw. nowym budynku. Przez kilka lat po otwarciu pierwszych oddziałów zabytkowy budynek kliniki wciąż był remontowany, a prace odbywały się niemal nad głowami pacjentek. Sprawny przebieg remontu był możliwy głównie dzięki olbrzymiemu zaangażowaniu i zdolnościom organizacyjnym Tadeusza Trędoty, początkowo pełnomocnika Akademii Medycznej ds. remontu, a następnie dyrektora szpitala.

W czasie przedłużającego się remontu przyjmowano pacjentki tylko do porodu, szpital nie dysponował zapleczem rentgenologicznym i ultrasonograficznym, działał bez kuchni i pralni. 2 października 1985 r. w obecności władz Akademii Medycznej uroczyście otwarto II Klinikę Położnictwa i Ginekologii – remont dobiegał końca, choć przeciągnął się jeszcze do 1987 r. Ważnym elementem nowej rzeczywistości było uruchomienie oddziału Ginekologii Operacyjnej z Blokiem Operacyjnym.

Wyremontowano salę wykładową, uruchomiono ponownie internat dla studentów, który mieścił się obok oddziału Patologii Dużej i Bloku Porodowego.

Do pełnego otwarcia całości szpitala w 1987 r. działały: izba przyjęć z dziewięciołóżkowym oddziałem septycznym zajmującym dwie małe sale, blok porodowy liczący cztery oddzielone tylko częściowo sale porodowe oraz pięć łóżek tzw. I okresu porodu, dwudziestołóżkowy oddział patologii ciąży (tzw. Duża Patologia) z pięcioosobową salą pooperacyjną dla kobiet po cięciu cesarskim, liczący 60 łóżek oddział położniczy, oddział ginekologii na 50 łóżek, w tym pięć łóżek intensywnego nadzoru, blok operacyjny z czterema stołami operacyjnymi, siedemdziesięciołóżkowy oddział noworodkowy. W maju 1987 r. otwarto oddział Wczesnej Ciąży Powikłanej (tzw. Małą Patologię Ciąży).

Nowe życie szpitala

W pierwszych latach działalności klinika odbudowywała swój dawny profil – pod opieką lekarzy ponownie znalazły się przede wszystkim pacjentki w ciąży wysokiego ryzyka. Prowadzenie badań nad chorobami towarzyszącymi ciąży sprzyjało odbudowie pozycji kliniki jako jednego z głównych ośrodków leczenia niektórych patologii ciąży, ale też dało impuls do stworzenia ośrodka oferującego kompleksową opiekę nad kobietą w każdej fazie jej życia.

W Oddziale Małej Patologii Ciąży, prowadzonym przez Marię Łyżwę-Prawecką, kontynuowane były tradycyjne dla kliniki badania dotyczące wpływu wybranych chorób infekcyjnych (grupa TORCH) na przebieg ciąży i powikłania u dzieci. W badaniach prospektywnych nad toksoplazmozą wrodzoną i różyczką brali udział również pediatrzy – głównie Barbara Chodzińska.

W Oddziale Patologii Ciąży do lat dziewięćdziesiątych leczone były pacjentki dializowane i po przeszczepie nerki. Prowadzono szerokie badania interdyscyplinarne dotyczące wybranych parametrów biochemicznych u kobiet z chorobami nerek, jak również oceniano układ immunologiczny noworodków urodzonych przez kobiety przyjmujące leki immunosupresyjne. Większość pacjentek po transplantacji nerek z powodzeniem rodziła siłami natury donoszone dzieci. Pacjentki były prowadzone zarówno w poradni przyklinicznej jak i w oddziałach. Na podstawie wyników tych badań opracowano nowy model postępowania z tymi noworodkami. Choroby nerek w ciąży, zaburzenia biochemiczne oraz ciąża u kobiet po transplantacji stały się tematem licznych doniesień naukowych. Wiele z tych prac powstało dzięki Janinie Wójcickiej-Jagodzińskiej (Wójcickiej-Bentyn), pełniącej rolę kierownika laboratorium.

Kolejnym zagadnieniem problemem była cukrzyca u kobiet ciężarnych. Po ponownym otwarciu szpitala zajął się tym problemem Krzysztof Czajkowski. Ciężarne z cukrzycą były prowadzone we współpracy z Kliniką Gastroenterologii i Przemiany Materii. Przez kilka lat badano m.in. parametry dojrzałości płuc płodu, gospodarkę wapniowo-magnezową, lipidy, jak również prowadzono szeroką analizę znaczenia czynników ryzyka wystąpienia cukrzycy ciężarnych. Opracowano interdyscyplinarny model opieki nad ciężarnymi chorymi na cukrzycę, za który Krzysztof Czajkowski i Justyna Teliga uzyskali nagrodę rektora w 1994 r. W latach dziewięćdziesiątych badaniami noworodków matek chorych na cukrzycę zajmowali się też neonatolodzy – m.in. Zdzisława Ogińska oraz Justyna Tołłoczko. Klinika na Karowej stała się jednym z największych ośrodków leczących pacjentki z tym problemem. W tym czasie w szpitalu były leczone ciężarne z nefropatią, pacjentki z nadciśnieniem tętniczym, cholestazą. Prowadząc szeroko zakrojone badania nad problemami ciąży, szczególnie ważna była współpraca z działającą w szpitalu Pracownią Biochemii Klinicznej, w której niezaprzeczalnym autorytetem była Janina Wójcicka-Jagodzińska. Była ona inicjatorem i współautorem znacznej części prac publikowanych przez zespół naukowy kliniki.

Po otwarciu szpitala we współpracy z Pracownią Genetyki Instytutu Psychoneurologii od podstaw powstał zespół diagnostyki endoskopowej oraz diagnostyki prenatalnej, wykonujący m.in. amniopunkcje i biopsje kosmówki. W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych Andrzej Mutrynowski w pełni rozwinął w szpitalu przy ul. Karowej metodę laparoskopową, a później również operacje z wykorzystaniem lasera. W 1992 r. ostatecznie ukształtowało się Centrum Szkoleniowe Endoskopii Ginekologicznej. Szpital na Karowej na kilka lat stał się prężnym ośrodkiem nauczania w tym zakresie.

Szpital ponownie zaczął przyjmować na zajęcia uczennice szkoły dla położnych. Obecność nauczycielek i uczennic ze szkoły położnych ponownie została stałym elementem pracy szpitala. Wielu lekarzy – Wojciech Puzyna, Paweł Siekierski i Krzysztof Czajkowski aktywnie brało udział w szkoleniu przyszłych położnych w szkole przy ul. Wilczej w Warszawie. Jednocześnie od 1982 r. przy klinice bardzo aktywnie działało Studenckie Koło Naukowe, którego wieloletnim opiekunem (do 1999 r.) był Krzysztof Czajkowski. Rokrocznie studenci wyjeżdżali z opiekunem na letnie obozy do Starogardu Gdańskiego.

Profesor Jadwiga Kuczyńska-Sicińska

Profesor Jadwiga Kuczyńska-Sicińska niemal całe życie była związana z II Kliniką Położnictwa i Ginekologii. Jej staraniem szpital nie został zlikwidowany na początku lat osiemdziesiątych. W pierwszych latach po otwarciu szpitala kierowała z powodzeniem jednym z najmłodszych zespołów lekarskich w tej dziedzinie, a klinika przy ul. Karowej odrodziła sie jako prężny ośrodek naukowy.

Urodzona we Lwowie, Jadwiga Kuczyńska-Sicińska ukończyła Wydział Lekarski Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu. W Akademii Medycznej w Warszawie była prodziekanem I Wydziału Lekarskiego, przez wiele lat członkiem Komisji Senackich: ds. Lecznictwa i Współpracy z Regionem, ds. Odznaczeń oraz ds. Prognozy Rozwoju Zaplecza Klinicznego AM w Warszawie. Przez dwie kadencje była specjalistą wojewódzkim ds. położnictwa i ginekologii, członkiem Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia i Opieki Społecznej. Działała w różnych towarzystwach, m. in.: była przez dwie kadencje prezesem Warszawskiego Towarzystwa Ginekologicznego, członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego.

Klinika Endokrynologii Ginekologicznej

Stanisław Radowicki

Klinika Endokrynologii Ginekologicznej jako druga w kraju została ustanowiona w roku 1974 na bazie istniejącego wcześniej Zakładu Endokrynologii Ginekologicznej i weszła w skład Instytutu Położnictwa i Ginekologii Akademii Medycznej. Pierwszym jej kierownikiem był doc. dr hab. med. Jerzy Teter. Był on w Polsce jednym z pionierów badań nad układem hormonalnym narządu rodnego kobiety, głównie na podstawie badań cytohormonalnych. W 1986 r. kierownictwo kliniki objął prof. Stanisław Radowicki. Klinika działała przez wiele lat na terenie I Kliniki Położnictwa i Ginekologii przy pl. Starynkiewicza.

Roman Smolarczyk

W roku 1999 decyzją Władz Uczelni została przeniesiona na teren Szpitala przy ul. Karowej. Zwiększeniu uległa baza łóżkowa kliniki. Poszerzono i unowocześniono zakres badań diagnostycznych w zakresie biochemii, genetyki medycznej oraz badań wizualizacyjnych. Umożliwiło to w sposób znaczący zwiększyć zakres i jakość badań diagnostycznych oraz metod terapeutycznych stosowanych u kobiet z zaburzeniami hormonalnymi. Prof. Stanisław Radowicki do 2017 r. pełnił funkcję specjalisty krajowego w dziedzinie położnictwa i ginekologii.  

Od roku 2014 kierownikiem Kliniki Endokrynologii Ginekologicznej jest prof. Roman Smolarczyk, który poszerzył zakres zainteresowań Kliniki o zagadnienia związane z diagnostyką i leczeniem niepłodności, chorób tarczycy, chorób kory nadnerczy rzadkich zespołów endokrynologicznych.

Idzie nowe

Gruntowne remonty i modernizacja sprawiła, że szpital stawał się coraz bardziej komfortowy i bezpieczny dla pacjentek, noworodków. Remonty szpitala o różnej intensywności nasiliły się po 1997 r., kiedy to w wyniku zalania kilku pięter łącznika można było zmodernizować m.in. blok porodowy, budując osobne pojedyncze sale porodowe. W tym czasie w szpitalu powstawały nowe usługi: reaktywowała się poradnia ginekologiczna dla dziewcząt oraz chorób sutka, powstała pracownia mammograficzna. Uruchomiano nowe oddziały w Klinice Położnictwa i Ginekologii, 1 stycznia 1998 r. powstał wydzielony z Oddziału Ginekologii Oddział Onkologii Ginekologicznej kierowany przez Kazimierza Pietrzaka.

Krzysztof Czajkowski

Kiedy w 1999 r. prof. Krzysztof Czajkowski obejmował funkcję kierownika II Katedry i Klinki Położnictwa i Ginekologii, miał za zadanie przede wszystkim unowocześnienie ośrodka.

Dalsze przekształcanie oddziałów klinicznych prowadzono w taki sposób, aby na wymagającym rynku usług medycznych klinika była ośrodkiem o wysokiej pozycji zarówno naukowej, dydaktycznej jak i usługowej. Zmiany zachodzące w opiece zdrowotnej, powstanie rynku usług medycznych wymagały dostosowania oferty do potrzeb pacjentów i tworzenia nowych oddziałów, poprawienia opieki nad noworodkami. Wyznaczono główne kierunki rozwoju: zmniejszenie śmiertelności okołoporodowej i odsetka dzieci urodzonych w złym stanie, wydłużanie wieku ciąży patologicznej, diagnostyka perinatalna, onkologia i uroginekologia. Już w pierwszych latach kierowania kliniką prof. Krzysztof Czajkowski wprowadził do szpitala nowoczesną uroginekologię, w tym najnowocześniejsze metody diagnostyczne i operacyjne w tej dziedzinie. Nowe metody determinowały zastosowanie systematycznej kontroli wyników leczenia pacjentek, co pozwoliło na weryfikację postępowania. Prowadzenie Oddziału Mikroinwazyjnej Chirurgii Ginekologicznej powierzono Piotrowi Roszkowskiemu. Odział prowadzi szerokie szkolenia zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne. Równolegle unowocześniono oddział onkologiczny. Udało się pozyskać do pracy w oddziale dwóch doświadczonych onkologów, trzy osoby z zespołu uzyskały specjalizację z onkologii ginekologicznej i kolejne dwie rozpoczęły szkolenie. Jednocześnie rozpoczęto starania uczynienia z oddziału ośrodka referencyjnego.

Równolegle, dzięki szkoleniom wewnętrznym i zewnętrznym, unowocześniono procedurę prowadzenia pacjentek ciężarnych. W roku 2000 utworzono unikatową poradnię diagnostyki prenatalnej prowadzoną przez wybitnego specjalistę w zakresie kardiologii płodu – Joannę Szymkiewicz-Dangel. Wprowadzono szeroko do diagnostyki badania dopplerowskie i stworzono nowe algorytmy postepowania w ciążach powikłanych. Dzięki aktywności Justyny Teligi stworzono poradnię dla kobiet z chorobami autoimmunologicznymi, tkanki łącznej i unowocześniono opiekę nad kobietami z nadciśnieniem w ciąży. Poradnia działa we współpracy z Instytutem Hematologii, Instytutem Reumatologii oraz Kliniką Chorób Wewnętrznych i Nefrologii, kierowaną przez Andrzeja Wardyna. W dalszym ciągu rozwijano opiekę nad ciężarnymi z cukrzycą, do opieki nad którymi zatrudniono, oprócz trzech wyspecjalizowanych położników również diabetologa i dietetyka. II Klinika Położnictwa i Ginekologii brała udział w ogólnoświatowych badaniach klinicznych oceniających skuteczność zapobiegania wystąpieniu zależnego od wirusa brodawczaka ludzkiego raka szyjki macicy.

W klinice szkoleni są studenci Wydziału Lekarskiego, Wydziału Nauki o Zdrowiu i Wydziału Rehabilitacji. Prowadzone są szkolenia podyplomowe w zakresie ultrasonografii i laparoskopii, zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne. W ostatnich latach kilkunastu lekarzy kliniki uzyskało stopień doktora nauk medycznych i jedna osoba stopień doktora habilitowanego. Przy zatrudnianiu wprowadzono zasadę preferowania tych lekarzy, którzy w czasie studiów przejawiali aktywność naukową lub działali aktywnie w kole naukowym. Studenckie Koło Naukowe, prowadzone kolejno przez: Justynę Teligę-Czajkowską, Ewę Romejko-Wolniewicz i Agnieszkę Dobrowolską-Redo, w dalszym ciągu działa aktywnie, organizując nie tylko letnie obozy, ale też rokrocznie wysoko oceniane konferencje naukowe.

Początki nowoczesnej neonatologii

Barbara Chodzińska

Po ponownym otwarciu szpitala w 1983 r. największe i najbardziej radykalne zmiany zaszły w opiece nad noworodkiem. W 1982 r. ordynatorem Oddziału Noworodkowego została Barbara Chodzińska. Pierwsze lata po remoncie były trudne – dawał się we znaki brak sprzętu, który nie cały wrócił do szpitala po otwarciu. Rosła liczba ciężarnych z różną patologią ciąży, rodziło się coraz więcej dzieci wymagających specjalistycznej opieki, m.in. wcześniaków. Dawał się we znaki też brak lekarzy wyspecjalizowanych w leczeniu bardzo małych noworodków – neonatologia stawiała w Polsce dopiero pierwsze kroki. Rozwój neonatologii w szpitalu przy ul. Karowej był wymuszony przede wszystkim koniecznością dostosowania ośrodka do współczesnych standardów. Niebagatelne znaczenie miało istnienie nowoczesnej patologii ciąży – II Klinika Położnictwa i Ginekologii z powodzeniem prowadziła i leczyła ciąże obarczone różnego rodzaju powikłaniami – opieka nad dziećmi tych matek stawała się coraz bardziej skomplikowana. Światowe standardy opieki nad wcześniakami wskazywały na ogromną rolę, jaką daje leczenie chorego noworodka w miejscu, w którym się urodził. Znaczenie miały też względy ekonomiczne – utworzenie wysokospecjalistycznego ośrodka neonatologicznego zwiększało konkurencyjność szpitala na rynku usług medycznych.

Kolejny ordynator oddziału Zdzisława Ogińska rozpoczęła pracę nad przekształcaniem funkcjonującego w strukturze Kliniki Ginekologii i Położnictwa oddziału noworodkowego w nowoczesny oddział neonatologiczny. Działania zostały podjęte dwutorowo – przede wszystkim sukcesywnie wprowadzano nowoczesne procedury postępowania z chorym i przedwcześnie urodzonym noworodkiem, jednoczesnie tworząc warunki do leczenia tych pacjentów. Dążono do tego, aby wszystkie zdrowe noworodki przebywały w salach z mamami. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych, dzięki aktywności dyrektora Tadeusza Trędoty, możliwe stało się stworzenie i wyposażenie oddziału intensywnej opieki neonatologicznej i utworzenie Oddziału Intensywnej Terapii Noworodka. Pomimo stworzenia jednego z największych w regionie oddziału OITN lekarze pediatrzy dalej kształcili się w innych ośrodkach. Dzięki inicjatywie Krzysztofa Czajkowskiego rozpoczęto działania mające zmienić rangę neonatologii w szpitalu. Kierownikiem oddziału noworodkowego została Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka – doskonały neonatolog z przodującego w Polsce ośrodka poznańskiego. Jednocześnie rozpoczęły się działania mające na celu utworzenie Kliniki Neonatologii.

Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka

Dr. hab. Renata Bokiniec

W 2000 r. na bazie funkcjonującego w szpitalu Oddziału Noworodkowego ostatecznie ukształtował się Oddział Neonatologii, który składał się z Oddziału Noworodków Zdrowych, Patologii Noworodka i Intensywnej Terapii Noworodka. Oddział ten stał się bazą nowo powstałej Kliniki Neonatologii. Nowoczesny Oddział Intensywnej Terapii Noworodka powstał w 2001 r. – w pomieszczeniach dostosowanych do wymogów oddziału intensywnej terapii przygotowano dwanaście stanowisk dla noworodków w stanie zagrożenia życia. Kierowana w latach 2020 -2019 przez prof. dr hab. n. med. Marię Katarzynę Borszewską-Kornacką Klinika Neonatologii i 

Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego rozpoczęła swoją działalność 1 października 2002 r.

Praca, jaką w ciągu kilkunastu lat wykonał pod kierownictwem prof. Marii Borszewskiej-Kornackiej zespół neonatologów sprawiła, że obecnie Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka jest jedną z największych placówek wyspecjalizowanych w opiece nad noworodkiem z ekstremalnie małą masą ciała <1000 g. Obecnie Klinika jest wysokospecjalistyczną placówką III stopnia referencyjności posiadającą największy na Mazowszu Oddział Intensywnej Terapii Noworodka.

W Szpitalu Klinicznym Ks. Anny Mazowieckiej rodzi się rocznie ponad trzy tysiące noworodków. Na Oddział Intensywnej Terapii trafia ok. 300 noworodków rocznie, a ok. 50–60 procent wszystkich rodzących się dzieci musi być hospitalizowanych na Oddziale Patologii Noworodka. Rocznie przyjmowanych jest około 100 noworodków z masą ciała poniżej 1000 g.

Oddział Intensywnej Terapii Noworodka posiada 12 nowoczesnych stanowisk do intensywnej terapii noworodka, w pełni wyposażonych w inkubatory, respiratory, monitory, umożliwiające śledzenie wszystkich podstawowych parametrów życiowych – czynności serca, oddechu, saturacji, ciśnienia, temperatury. Posiadane przez oddział respiratory umożliwiają prowadzenie różnych form wentylacji, łącznie z wentylacja wysokimi częstotliwościami. Noworodki urodzone z objawami ciężkiego niedotlenienia w innych szpitalach regionu, a także w Polsce, mogą być w klinice leczone z zastosowaniem hipotermii. Jest to jedyna dotychczas udowodniona metoda zmniejszenia uszkodzeń mózgu spowodowanych niedotlenieniem. Aparatura umożliwiająca zastosowanie hipotermii leczniczej jak i urządzenie do inhalacyjnego tlenku azotu służą nie tylko najciężej chorym noworodkom urodzonym w Szpitalu Księżnej Anny Mazowieckiej, ale także w innych szpitalach Mazowsza i Polski. W klinice leczone są przede wszystkim noworodki urodzone „na miejscu”, głównie przez kobiety hospitalizowane na Oddziale Patologii Ciąży II Katedry Położnictwa i Ginekologii Akademii Medycznej.

Oddział Patologii Noworodka podzielony jest na dwie zasadnicze części. Jedna z nich spełnia rolę opieki ciągłej i hospitalizuje noworodki opuszczające intensywną terapię, które wymagają jeszcze dalszego leczenia i zwykle trzy- czteromiesięcznego pobytu w szpitalu. Druga część oddziału – Oddział Opieki Pośredniej- przyjmuje noworodki bezpośrednio z sali porodowej, których stan zdrowia i zaburzenia adaptacyjne nie pozwalają na przebywanie wraz z matką.

Trzeci oddział zorganizowany w systemie „matka z dzieckiem” przeznaczony jest dla zdrowych noworodków, przebywających wraz z matkami. Ich pobyt tutaj trwa zwykle dwa-trzy dni. W tym czasie przechodzą wszystkie badania lekarskie, badania przesiewowe i obowiązkowe szczepienia, a ich matkom udzielane są porady laktacyjne. Cały personel szpitala przeszkolony jest w zasadach prawidłowego karmienia naturalnego, posiada certyfikaty kursu laktacyjnego, gdyż karmienie piersią i pokarmem matki jest absolutnym priorytetem szpitala i kliniki.

W Klinice Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka realizowany jest program Powszechnych Badań Przesiewowych Słuchu, a ostatnio program przesiewowych badań wykrywających wady serca przy pomocy pulsoksymetrii.

Doskonała kadra lekarzy, położnych, pielęgniarek, fizjoterapeutów, psychologów i logopedów wyspecjalizowana jest przede wszystkim w leczeniu noworodków z ekstremalnie małą masą ciała – poniżej 1000 g i urodzonych przed 28 tygodniem ciąży, dzieci z niewydolnością oddechową i wszystkimi powikłaniami skrajnego wcześniactwa. W szpitalu rodzi się rocznie około 200 noworodków z wadami rozwojowymi, w tym największa na Mazowszu i w Polsce grupa dzieci z ciężkimi wadami serca. Noworodkom z wadami letalnymi i ich rodzicom zapewnione są wszelkie możliwe warunki optymalnego pobytu zapewniające dziecku komfort umierania przy wsparciu psychologów szpitalnych. Dzieci wymagające opieki paliatywnej  konsultowane są przed wypisem do domuprzez ośrodku hospicyjne, których pracownicy opiekują się taką rodziną w warunkach domowych – klinika współpracuje z Warszawskim Hospicjum dla Dzieci.

Dzienny Oddział Rehabilitacji i zatrudnieni w nim fizjoterapeuci i logopeda współpracuje ściśle z Kliniką Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka i Poradnią Neonatologiczną.

Wielokierunkowa działalność kliniki wyraża się w licznych publikacjach, aktywnym udziale w pediatrycznych, perinatologicznych, neonatologicznych zjazdach naukowych, zarówno polskich jak i zagranicznych. Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka realizuje wieloośrodkowe ogólnopolskie i światowe badania naukowe dotyczące; surfaktantu, probiotyków, gospodarki wapniowo-fosforanowej, cytomegalii, szczepień,

Z inicjatywy Kliniki Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka w Szpitalu Księżnej Anny Mazowieckiej powstałą pierwsza w Polsce Szkoła Rodziców Wcześniaka. Szkoła Rodziców Wcześniaków to cykl ośmiu cotygodniowych spotkań rodziców wcześniaków aktualnie hospitalizowanych w szpitalnych oddziałach. Prowadzona jest przez grupę specjalistów, dla których opieka medyczna, nowoczesne metody leczenia, umożliwienie chociaż w minimalnych stopniu komfortu hospitalizacji a przede wszystkim troska o przyszły rozwój wcześniaków, jest naczelnym zadaniem i stanowi centrum ich codziennego zainteresowania. Naczelną osobą w Szkole jest psycholog kliniczny przewodniczący grupie składającej się z: neonatologa, fizjoterapeuty, konsultanta laktacyjnego, neurologopedy i ratownika medycznego.

Dalszy los dzieci wypisanych z Oddziału Intensywnej Terapii i Oddziału Patologii Noworodka śledzony jest w działającej przy klinice Poradni Neonatologicznej. Poradnia otacza opieką do drugiego roku życia wszystkie noworodki z grupy ryzyka hospitalizowane w Klinice Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka.

Oprócz wysokiej klasy pielęgniarek neonatologicznych, pacjenci Oddziału Intensywnej Terapii Noworodka oraz Patologii Noworodka są pod opieką fizjoterapeutek. Prowadzą one wczesną stymulację rozwoju dzieci podczas ich pobytu w klinice, naukę karmienia u dzieci, u noworodków stabilnych prowadzą fizykoterapię. Od 2003 r. stosowana jest kinezyterapia dróg oddechowych metodą Zwiększania Przepływu Wydechowego (AFE). Elementem wspomagającym terapię noworodków przedwcześnie urodzonych jest stosowanie Rozwojowych Pozycji Ułożeniowych, które wywodzą się ze szkoły terapii neurorozwojowej NDT-Bobath, w tzw. gniazdkach. W celu stworzenia optymalnych warunków dla wspierania prawidłowego rozwoju psychomotorycznego, emocjonalnego i społecznego wcześniaków wprowadzane były stopniowo nowe metody terapeutyczne, m.in. kinesiotaping, czyli tzw. plastrowanie.

Przed rozpoczęciem rehabilitacji noworodka, w celu dokładnej oceny dojrzałości neurologicznej dziecka i jego zachowań od 2005 r. stosowana jest ocena ruchów globalnych Metodą Prechtla jako diagnostyczne narzędzie OUN. Od 2006 r. dzieci są też poddawane Skali Oceny Zachowań Noworodka (NBAS), opracowanej przez Brazeltona. W trudnych sytuacjach dużą rolę odgrywa kontakt z psychologiem, który pomaga rodzicom nawiązać więź z dzieckiem podczas jego długotrwałej hospitalizacji.

Od kilku lat Szpital organizuje Piknik Wcześniaka na Karowej, w którym biorą udział byli pacjenci Oddziałów Neonatologicznych i ich rodziny, a także mieszkańcy Warszawy i całego regionu.

W 2003 r. klinika brała udział w programie polskiej Fundacji Międzynarodowej Inicjatywy Humanitarnej, którego podstawowym zadaniem jest udostępnianie specjalistycznej opieki medycznej ofiarom konfliktu w Czeczenii. Klinika pomaga lekarzom z Ukrainy, organizuje szkolenia dla młodych lekarzy specjalizujących się w neonatologii, ultrasonografii i in. Prof. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka do 2017 r. pełniła funkcję specjalisty regionalnego w dziedzinie neonatologii, pełni funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego, wiceprzewodniczącej Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci, przewodniczącej Rady Naukowej Fundacji Banku Mleka Kobiecego, przewodniczącej rady społecznej Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego WUM, koordynatora programu neonatologicznego Childrens Medical Care Foundation, członka zarządu Europejskiego Towarzystwa Neonatologicznego, jest członkiem Neonatologicznego Nadzoru Krajowego, i wielu innych. 

Dr hab. n. med. Renata Bokiniec – kierownik Kliniki Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka

Od 2019 roku Kliniką Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka kieruje dr hab. Renata Bokiniec. Jest Absolwentką Akademii Medycznej w Warszawie, którą ukończyła w 1990 roku. Specjalistka I stopnia w zakresie pediatrii i II stopnia w neonatologii. Zdobywała doświadczenie zawodowe także zagranicą, na stażach i podczas pracy w Wielkiej Brytanii i USA. Od 2004 roku nauczyciel akademicki oraz opiekun studenckiego koła naukowego na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Zainteresowania badawcze skupia na ocenie hemodynamiki układu krążenia u noworodków, co było przedmiotem pracy na stopień doktora habilitowanego. Od 2002 roku wykonuje badania echokardiograficzne, a od 1998 roku jest kierownikiem naukowym licznych szkoleń z zakresu ultrasonografii noworodka. Swoim sposobem prowadzenia zajęć zaraża pasją do ultrasonografii każdego kursanta. Uczenie innych sprawia jej ogromną radość i satysfakcję. Autorka wielu publikacji o tematyce neonatologicznej i ultrasonograficznej. Wraz z Zespołem realizuje w Szpitalu Klinicznym im Ks. Anny Mazowieckiej wiele pionierskich projektów naukowych.W pracy buduje życzliwą atmosferę zarówno dla Rodziców małych pacjentów jak i dla Zespołu.

Jubileusz 100-lecia Szpitala

9 grudnia 2012 r. Szpital obchodził jubileusz 100-lecia działalności. Uroczystość odbyła się w budynku Filharmonii Narodowej, uczestniczyli w niej pracownicy Szpitala, przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia, władz samorządowych i wojewódzkich Mazowsza, władze Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, liczni goście z całej Polski. Podczas uroczystości pracownicy Szpitala otrzymali państwowe i resortowe odznaczenia, dyplomy przyznane przez władze Mazowsza, a także szczególne wyróżnienia, jakimi są: Statuetka Anny Księżnej Mazowieckiej i Medale 100-lecia Szpitala Klinicznego im. ks. Anny Mazowieckiej.

Na zdjęciu: prof. Roman Smolarczyk, Dyrektor Szpitala oraz prof. Marek Krawczyk, Rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Na zdjęciu: prof. Roman Smolarczyk, Dyrektor Szpitala oraz prof. Marek Krawczyk, Rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Za wybitne zasługi oraz całokształt działalności na rzecz województwa mazowieckiego, z okazji Jubileuszu 100-lecia lecznicy, Marszałek Województwa Mazowieckiego przyznał Szpitalowi Klinicznemu im. ks. Anny Mazowieckiej Medal Pamiątkowy „Pro Masovia”.

W ramach obchodów jubileuszowych odbyła się konferencja naukowa „Nowoczesny szpital położniczo-ginekologiczny – szczęśliwe macierzyństwo” z udziałem przedstawicieli środowiska medycznego z całej Polski.

Rozbudowa i modernizacja szpitala

W 2008 r. nowym dyrektorem szpitala został prof. Roman Smolarczyk. Rozpoczął on rozbudowę szpitala: pozyskano niezbędne fundusze, ogłoszono konkurs, w którym wyłoniono projektanta szpitala – Pracownię Architektoniczną Mąka-Sojka Architekci. Wykonawcą projektu rozbudowy i modernizacji szpitala został Warbud. Zaplanowane prace miały na celu dostosowanie pomieszczeń szpitala do obowiązujących wymagań dla zakładów opieki zdrowotnej. Oficjalna inauguracja budowy odbyła się 23 maja 2014 r. w zrębach nowego pawilonu Izby Przyjęć.

Dzieło rozbudowy Szpitala kontynuowała nowa dyrektor szpitala – Ewa Piotrowska, która została mianowana na to stanowisko jesienią 2014 r.

Wyburzono parterowy budynek od ul. Dobrej, w miejsce którego powstał nowoczesny, przestronny, trzypiętrowy budynek z nową apteką, polikliniką oraz oddziałami szpitalnymi. Całkowicie przebudowano część historycznego gmachu szpitala od Wybrzeża Kościuszkowskiego. Zabudowano północą wnękę od strony Wisły, dzięki czemu zwiększyła się powierzchnia Bloku Operacyjnego – na powiększonej powierzchni bloku jest teraz miejsce do wstępnego znieczulenia pacjentki. Obok sal operacyjnych powstała Sala Nadzoru Poznieczuleniowego. Zwiększyła się powierzchnia Oddziału Patologii Noworodka. Dobudowano szklany pawilon Izby Przyjęć, gdzie powstała przestronna poczekalnia, zmodernizowano gabinety lekarskie. Modernizacji uległy też inne pomieszczenia szpitalne, np. laboratoria, Blok Cięć Cesarskich oraz pomieszczenia gospodarcze.

W maju 2015 r. odbyło się uroczyste otwarcie nowo wybudowanego skrzydła Szpitala przy ul. Dobrej. Dyrektor Szpitala Ewa Piotrowska przypomniała burzliwą historię Szpitala przy ul. Karowej, który, chociaż miał być dwukrotnie zlikwidowany, ciągle się rozwija i wciąż jest częścią historii Warszawy i polskiej medycyny. Nowy budynek to nie tylko komfortowe sale dla pacjentek, to również lepsze warunki pracy dla personelu, lepsze warunki nauki dla studentów medycyny.
Dyrektor Ewa Piotrowska przeczytała list, który z okazji otwarcia nowego skrzydła Szpitala przysłał Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Podczas uroczystości Janusz Piechociński, Wicepremier Rządu i Minister Gospodarki powiedział, że Szpital na Karowej jest doskonałą kuźnią kadr, ma świetne wyposażenie i zaplecze naukowe. Wicepremier podkreślił, że najważniejsi są ludzie. „Życzę wszystkim aby mieć odwagę i determinację być lepszymi nie tylko w sensie zawodowym, ale także prywatnie i na co dzień – być dobrym i ciepłym człowiekiem dla innych. Polska nie będzie lepsza sama z siebie, dobrą Polskę tworzą lepsi ludzie” – powiedział Wicepremier.

Profesor Marek Krawczyk, Rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego zaznaczył, że dla uczelni ważne jest, w jakich warunkach będą uczyli się studenci medycyny. Wspominał swoje silne związki ze szpitalem na Karowej, gdzie przychodził jeszcze jako student medycyny, a potem współpracując jako lekarz. Podkreślił również, że Szpital przy ul. Karowej jest jednym z tych nielicznych, który od lat nie generuje długów.

O poświęcenie nowego budynku zostali poproszeni: Jego Ekscelencja Biskup Pomocniczy Archidiecezji Warszawskiej Rafał Markowski oraz Jego Ekscelencja Najprzewielebniejszy Jerzy Biskup siemiatycki. Towarzyszyli im: ks. Bogdan Bartołd – proboszcz katedry św. Jana Chrzciciela oraz ks. Karol Alexandrowicz, wikariusz w Katedrze św. Jana Chrzciciela.

Uroczystość oficjalnego zakończenia ostatniego etapu rozbudowy i modernizacji szpitala odbyła się 16 czerwca 2016 r. Jednocześnie realizowana jest cyfryzacja usług szpitalnych. Od 2015 r. z pomocą funduszy unijnych wdrożony został projekt e-Usługi w ochronie zdrowia, co dla pacjenta oznacza szereg udogodnień: powstała możliwość rezerwacji wizyty lekarskiej w poliklinice za pośrednictwem Internetu. Usługa ta daje m.in. możliwość kompletowania w jednym miejscu wyników badań oraz historii wizyt w poliklinice. e-Usługi w ochronie zdrowia pozwalają też na rezerwację biletu w kolejce do rejestracji polikliniki, co powoduje skrócenie czasu oczekiwania. W poliklinice został zainstalowany infokiosk, który gromadzi potrzebne dla pacjenta informacje o szpitalu w jednym miejscu. Szpital korzysta z udogodnień, które daje pełna informatyzacja dokumentacji lekarskich, wdrażany jest elektroniczny obieg dokumentów. Nowe technologie umożliwią korzystania z rozwiązań telemedycyny w dydaktyce oraz w opiece nad pacjentem.

Inna działalność Szpitala do roku 2016

Szpital brał wielokrotnie udział w Pikniku Naukowym Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik, gdzie organizował dla najmłodszych uczestników wydarzenia Szpital Małego Doktora, pokaz rozwoju płodu czy ćwiczenia na trenażerze laparoskopowym. Szpital wziął udział we wszystkich edycjach Pikniku Naukowego organizowanego przez Warszawski Uniwersytet Medyczny na Rynku Nowego Miasta. Od 2016 r. w Szpitalu jest organizowany Tydzień Promocji Karmienia Piersią wraz z Konkursem Fotograficznym na najpiękniejsze zdjęcie mamy karmiącej swoje dziecko piersią.

Tekst: Alina Kuźmina (2016)

Historia naszego szpitala od roku 2016

Rok 2016

• W styczniu następcą prof. Jadwigi Kuczyńskiej – Sicińskiej na stanowisku Zastępcy Dyrektora ds. Lecznictwa został Robert Jarzębski.
• W lutym i marcu tego roku szpital uczestniczył w realizacji projektu „Innowacyjne usprawnienie screeningu raka piersi: Program szkoleniowo – edukacyjny dla osób z niepełnosprawnością wzrokową”.
• W kwietniu Poradnia Laktacyjna obchodziła 5 – lecie działania.
• Zespól Szpitala w maju tego roku aktywnie uczestniczył w jubileuszowym XX Pikniku Naukowym Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik, jak również w Imprezie Naukowo-Edukacyjnej „Warszawski Uniwersytet Medyczny – Społeczeństwu Warszawy”.
• Odbyła się I edycja „Tygodnia Promocji Karmienia Piersią”. 
• 16 czerwca zakończyła się inwestycja oraz uroczyście otwarto rozbudowaną część szpitala. 
• Od lipca członkiem Rady Społecznej Szpitala – jako przedstawiciel wojewody – w miejsce p. Ryszarda Zięciaka został p. Rafał Stępnik.
• W lipcu otwarto Salę Nadzoru Poznieczuleniowego, zakończona została działalność Oddziału Obserwacyjnego.

Rok 2017

• W styczniu urodziło się 100 000 dziecko w szpitalu – Magdalena Rokosz-Chudziak. Trzeba pamiętać, że w roku 1983 szpital otwarto po 4 –letnim remoncie, zatem w tym czasie nie było urodzeń wliczanych do tej statystyki.
• Na przełomie stycznia/lutego szpital przeprowadził akcję „Cytologia bez kolejki”.
• W maju otrzymał Nagrodę Specjalną w plebiscycie Orły Polskiej Przedsiębiorczości w kategorii „Wybitna Placówka Medyczna”.
• Nasz Zespół uczestniczył w 21 Pikniku Naukowym Polskiego Radia
• 2 września w ogrodach szpitala odbył się Piknik Wcześniaka.
• 17 listopada obchodzony był Dzień Wcześniaka. 
• Od września do listopada 2017 roku podpisane zostały umowy z Ministerstwem Zdrowia dotyczące dofinansowania:
  – inwestycji „Modernizacja stacji trafo” ;
  – zakupów aparatury i sprzętu medycznego ( w ramach tzw. spec ustawy) dla oddziałów neonatologii oraz intensywnej terapii noworodka;
  – zakupów w ramach Programu Kompleksowej Ochrony Zdrowia Prokreacyjnego w Polsce.
• W ostatnich dniach grudnia parafowana została umowa z POIiŚ dotycząca dofinansowania szpitala z projektu „ Od zarodka do noworodka czyli podniesienie jakości świadczeń zdrowotnych związanych z prokreacją i zdrowiem kobiety”. Dzięki wsparci finansowemu wyremontowane zostały Oddziały: Endokrynologii Ginekologicznej, Ginekologii i Położnictwa, Intensywnej Terapii Noworodka oraz Blok Porodowy. Realizacja projektu zakończyła się w styczniu 2019 roku.
• Wszystkie noworodki urodzone w dwóch ostatnich tygodniach roku otrzymały prezenty w postaci książeczek, ufundowanych przez Fundację Zaczytani.

Rok 2018

• W połowie stycznia szpital odwiedziła Pierwsza Dama Agata Kornhauser – Duda.
• W lutym zakończyła się modernizacja stacji TRAFO.
• W marcu uruchomiono Referencyjny Ośrodek Leczenia Niepłodności.
• Na początku tego miesiąca przeprowadzono pod auspicjami Ministerstwa Zdrowia kilkudniową akcję w ramach której pacjentki mogły wykonać bezpłatnie cytologię.
• W kwietniu szpital po raz siódmy uzyskał Certyfikat Akredytacyjny.
• W czerwcu szpital ponownie odwiedziła Pierwsza Dama Agata Kornhauser-Duda, tym razem w towarzystwie Małżonki Prezydenta Republiki Federalnej Niemiec Elke Budenbender, która przekazała szpitalowi czek o wartości 5000 Euro na zakup kardiomonitora.
• W październiku, po 19 latach kierowania Kliniką Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka, na emeryturę odeszła prof. Maria Katarzyna Borszewska – Kornacka, a na czele kliniki stanęła dr hab. Renata Bokiniec.
• 17 listopada, jak co roku, w szpitalu odbył się Dzień Wcześniaka.

Rok 2019

• W styczniu zakończyła się realizacja projektu „Od zarodka do noworodka, czyli podniesienie jakości świadczeń zdrowotnych związanych z prokreacją i zdrowiem kobiety”.
• 1 maja w jeden Oddział Patologii Ciąży, połączone zostały dwa dotychczasowe: Oddział Patologii Ciąży I i Oddział Patologii Ciąży II.
• Pod koniec lipca podpisana została umowa na realizację projektu „Misja – Dziecko”, a w sierpniu nasz szpital zajął IV miejsce w plebiscycie medycznym „Hipokrates Mazowsza 2019” w kategorii Szpital Roku. W tym samym konkursie Szpital Karowa zajął I miejsce wśród warszawskich szpitali.
• W listopadzie Zespół Szpitala aktywnie uczestniczył w V edycji kampanii „Diagnostyka Jajnika” organizowanej przez Fundację „Kwiat Kobiecości”.

Rok 2020

• 1 stycznia w naszym szpitalu urodziło się pierwsze w 2020 roku dziecko w Polsce. Dziewczynka przyszła na świat minutę po północy.
• 5 lutego gościliśmy Pierwsze Damy: Rzeczypospolitej Polski p. Agatę Kornhauser-Dudę i Republiki Macednii Północnej Elizabetę Gjorgievską.
• W związku globalną pandemią wirusa SARS-Cov-2 ogłoszoną w marcu 2020 roku 13 marca zawieszona została działalność Szkoły Rodzenia, 23 marca Oddziału Endokrynologii Ginekologicznej. Oddział ten do 31 maja przeznaczony był do hospitalizacji pacjentek z zarażonych Covid-19. Od 1 kwietnia do 3 maja oraz od 14 do 20 października zawieszona była działalność Dziennego Oddziału Rehabilitacji Noworodka.
• W trakcie pandemii w naszym szpitalu powstał i został uruchomiony na oddziale neonatologicznym unikatowy w skali światowej projekt #Oko na malucha. Dzięki programowi noworodki pozostające w inkubatorze mogą słyszeć głos rodziców, a rodzice mogą widzieć swoje pociechy. Obraz z kamer jest widoczny w aplikacji. W programie może bezpłatnie wziąć udział każdy rodzic, którego maluch znajduje się w naszym szpitalu. Program działa w Szpitalu Karowa do dziś, a także służy rodzicom maluchów w wielu innych placówkach.

Rok 2021

• W styczniu 2021 roku w szpitalu uruchomiony został punkt szczepień przeciw Covid-19.  Zaszczepiono w nim ponad 11 tys. osób.
• Także w styczniu otwarty został Ośrodek Leczenia Niepłodności, który powstał w związku z realizacją Programu Ochrony Zdrowia Prokreacyjnego w Polsce w latach 2016-2020.
• W marcu po zawieszeniu z powodu ograniczeń pandemicznych przywrócone zostały porody rodzinne.
• W maju, dzięki finansowaniu z Funduszu Przeciwdziałania Covid-19, wymieniono windę osobowo – towarową.
• 17 listopada, jak co roku, zorganizowane zostały obchody Dnia Wcześniaka, którym towarzyszył niezwykły koncert „Młodzi Wirtuozi Najmniejszym z Najmłodszych” współtworzony przez Fundacje Koalicja dla Wcześniaka, Krajowy Fundusz na Rzecz Dzieci oraz Muzeum Łazienki Królewskie.
• W szpitalu regularnie odbywają się kolejne edycje Kursu Oceny Globalnych Wzorców Ruchowych wg Prechta organizowane przez Fundację Centrum NBAS w Polsce. Ocena Globalnych Wzorców Ruchowych jest skuteczną, rzetelną i nieinwazyjną metodą diagnozowania uszkodzeń OUN u noworodków, ze szczególnym uwzględnieniem wcześniaków i dzieci z obciążeniami okołoporodowymi. W szkoleniach uczestniczą fizjoterapeuci, lekarze i logopedzi z całej Polski oraz z zagranicy.
• W listopadzie po raz drugi ze względu na pandemię SARS-Cov-2 zawieszono działalność Szkoły Rodzenia.

Rok 2022 

• Nasz szpital włączył się aktywnie w pomoc dla uchodźców z Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z agresją Rosji na ten kraj 24 lutego. Już od pierwszych dni leczyliśmy pacjentki z Ukrainy, a dzięki hojności darczyńców zapewniliśmy rodzącym Ukrainkom wyprawki dla nich i ich nowonarodzonych dzieci.
• W maju 2022 roku nasz Szpital otrzymał tytuł „Szpital Przyjazny Dziecku”, który potwierdza stosowanie w opiece nad matką i dzieckiem procedur sprzyjających karmieniu piersią, zgodnych z najwyższymi standardami Światowej Organizacji Zdrowia.
• Nasza placówka została wyróżniona za prawidłowe wdrożenie przetwarzania elektronicznej dokumentacji medycznej w projekcie: „Wprowadzenie nowoczesnych e-usług w podmiotach leczniczych nadzorowanych przez Ministerstwo Zdrowia”. W projekcie brały udział 52 jednostki z całej Polski.
• Szpital został laureatem w konkursie „Dziecięcy Szpital Roku” w kategorii digitalizacja za projekt #Oko na malucha.
• Jako jedna z czterech placówek w Polsce zostaliśmy zaproszeni przez firmę Microsoft do udziału w projekcie „Cyfrowy Szpital – M365 w scenariuszach dla szpitali i rynku ochrony zdrowia” mający na celu opracowanie wzorcowych rozwiązań i rozwój technologii informatycznych w jednostkach uznanych przez firmę jako innowacyjne. 
• We wrześniu 2022 roku z inicjatywy zespołu Bloku Porodowego Szpital zorganizował Porodowy Piknik Rodzinny.
• W październiku odbył się Dzień Otwarty w Referencyjnym Ośrodku Leczenie Niepłodności, zaś w listopadzie otrzymaliśmy status Centrum Zdrowia Prokreacyjnego.

Jubileusz 110- lecia Szpitala

Szpital Kliniczny im. ks. Anny Mazowieckiej w Warszawie 15 grudnia 2022 roku skończył 110 lat. Z tej okazji, z inicjatywy dyrektor mgr Ewy Piotrowskiej, 20 grudnia 2022 roku odbyła się jubileuszowa uroczystość z udziałem JM prof. Zbigniewa Gacionga rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Piotra Brombera – wiceministra zdrowia, Filipa Nowaka – Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, Arkadiusza Kossowskiego – Dyrektora Departamentu ds. Służb Mundurowych NFZ, prof. Anety Nitsch-Osuch – prodziekana Wydziału Lekarskiego WUM, Przewodniczącej Rady Społecznej naszego szpitala, dr hab. Łukasza Koperskiego – prodziekana Wydziału Lekarskiego. Obecni byli związani zawodowo z naszym szpitalem: prof. Krzysztof Czajkowski – kierownik II Katedry i Kliniki Ginekologii i Położnictwa, prof. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka – twórczyni i wieloletnia kierownik Kliniki Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka oraz dr hab. Renata Bokiniec – obecna kierownik tej Kliniki, dr hab. Jacek Sieńko – prodziekan Wydziału Lekarskiego WUM, dr hab. Justyna Teliga-Czajkowska – prodziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu WUM. Jednak najważniejszymi gośćmi wydarzenia byli pracownicy naszego szpitala.

„Czasy się zmieniają, świat wokół się zmienia, a nasz szpital, zwany powszechnie Szpitalem na Karowej, od 110 lat przez 365 (a czasem i 6) dni w roku, 24 godziny na dobę służy pacjentkom w każdym wieku, wspiera fachową pomocą najmłodszych pacjentów, którzy się w nim rodzą, kształci kadry medyczne, rozwija badania naukowe. Po prostu trwa i niestrudzenie wypełnia swoją misję. To co jest niezmienne przez te 110 lat to fakt, że naszą siłą są fantastyczni, oddani temu miejscu ludzie. Bo szpital to ludzie. Bez Państwa, bez Was, nie byłoby tak wyjątkowego szpitala, który jest ceniony w całym kraju” – mówiła dyrektor mgr Ewa Piotrowska.

Jego Magnificencja prof. Zbigniew Gaciong rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, będącego podmiotem tworzącym szpitala, w swoim wystąpieniu podkreślił wkład szpitala w nauczanie studentów niemal wszystkich kierunków uniwersytetu. „Szpital Kliniczny im. ks. Anny Mazowieckiej jest niezwykle ważny dla uczelni” – mówił. Zaznaczył, że pracownicy szpitala są naukowcami, dydaktykami, a także pełnią w uczelni ważne role administracyjne. „Bardzo chciałbym Państwu podziękować i te życzenia są kierowane do każdego bez wyjątku członka zespołu szpitala. Wszyscy wiemy, że medycyna jest grą zespołową” powiedział rektor i przekazał na ręce dyrektor specjalną statuetkę z napisem „Z okazji 110 lat działalności Szpitala Klinicznego im. ks. Anny Mazowieckiej w dowód uznania – Zbigniew Gaciong, Rektor” oraz list gratulacyjny.

Życzenia z okazji 110 – lecia szpitala  przekazali wiceminister zdrowia Piotr Bromber, Prezes NFZ Filip Nowak.

List od Dziekana Wydziału Lekarskiego prof. Rafała Krenke odczytała prodziekan prof. Aneta Nitsch-Osuch. „Szpital jest jedną z najstarszych placówek współpracujących z Wydziałem Lekarskim WUM, jest miejscem oferującym kompleksową opiekę nad kobietą i noworodkiem, gdzie niezmiennie przestrzegane są zasady deontologii lekarskiej i wysokie standardy usług medycznych. Gratuluję niesłabnącej energii i konsekwencji w rozwijaniu i utrzymywaniu na wysokim poziomie działalności szpitala” – napisał dziekan w liście gratulacyjnym.

Prof. Krzysztof Czajkowski w swoim wystąpieniu podkreślił, że to co wyróżnia od zawsze Szpital na Karowej to stosunek do pacjenta: „to nie jest stosunek przedmiotowy, tylko to jest stosunek podmiotowy. Pacjentka przychodząc do naszego szpitala ma poczucie, że jest rzeczywiście zaopiekowana”. Profesor zaznaczył, że to efekt pracy wszystkich pracowników szpitala.

Dyrektor wręczyła rektorowi Medal Szpitala Klinicznego im. ks. Anny Mazowieckiej zaprojektowany przez prof. Hannę Jelonek – Dziekana Rzeźby ASP w Warszawie w latach 2012-2019, który zdobył pierwszą nagrodę przyznawaną przez Brytyjskie Stowarzyszenie Medalu Artystycznego, za najlepszy medal bity za rok 2018.

Polecamy rozmowę „Szpital to ludzie” z dyrektor mgr Ewą Piotrowską z okazji Jubileuszu 110-lecia Szpitala Klinicznego im. ks. Anny Mazowieckiej w Warszawie – https://www.szpitalkarowa.pl/aktualnosci/szpital-to-ludzie-rozmowa-z-dyrektor-mgr-ewa-piotrowska-z-okazji-jubileuszu-110-lecia-szpitala-klinicznego-im-ks-anny-mazowieckiej-w-warszawie.html

Jubileusz 110 – lecia naszego Szpitala

Rok 2023

Nasz Szpital Liderem Pacjentocentryzmu

W czerwcu 2023 Szpital Kliniczny im. ks. Anny Mazowieckiej w Warszawie został uhonorowany przez Fundację MY PACJENCI tytułem Lidera Pacjentocentryzmu za uruchomienie w czasie pandemii koronowirusa akcji „#Oko na malucha”, która umożliwiała rodzicom utrzymania nieprzerwanego kontaktu z dziećmi – pacjentami oddziałów neonatologicznych.

Szpital Laureatem Rankingu #MaluchyNaBrzuchy 2023

Szpital otrzymał Srebrne „Maluchy na brzuchy” za wysoki wskaźnik wsparcia dwugodzinnego i nieprzerwanego kontaktu skóra do skóry po porodzie drogami natury.

Światowy Dzień Wcześniaka w Szpitalu Karowa z udziałem Pierwszej Damy Rzeczpospolitej Polskiej

Każdego roku 17 listopada obchodzimy Światowy Dzień Wcześniaka. Z tej okazji na zaproszenie dyrektor mgr Ewy Piotrowskiej do naszego Szpitala przybyli wyjątkowi goście na czele z Pierwszą Damą Agatą Kornhauser-Dudą i Jego Magnificencją prof. Zbigniewem Gaciongiem rektorem Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.Szpital, w którym przyszli na świat odwiedzili w dniu swojego święta nasi Mali Wojownicy: Alicja Jurczak z mamą, Michalina Latuszek z rodzicami, Alicja i Róża Boruc z mamą, Gustaw Pacholak-Dąbrowski z rodzicami, Jaś Malarski z mamą oraz Artur Harutyunyan z rodzicami.

Spotkanie odbyło się w Oddziale Intensywnej Terapii Noworodka, który jest częścią Kliniki Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, a zatem w miejscu, gdzie wcześniaki otrzymują nieocenioną pomoc od naszego Zespołu lekarskiego oraz pielęgniarskiego i położniczego. Nasz szpital zapewnia opiekę na najwyższym możliwym, światowym poziomie. Opiekę, która ratuje wcześniakom zdrowie, a niejednokrotnie życie.

Nasz Szpital współcześnie ( 2024)