Noworodek

Dziecko urodzone drogami i siłami natury

Jeżeli nie dzieje się nic złego

Wygląd noworodka w pierwszych dobach życia

Główka

W czasie porodu fizjologicznego dziecko przechodzi przez kanał rodny główką. Kanał rodny, choć bardzo elastyczny, zazwyczaj jest węższy niż obwód główki noworodka, dlatego aby pokonać tę drogę, kości główki dziecka zbliżają się do siebie, często zachodząc jedna na drugą. Jest to naturalny proces, który pomaga maluszkowi w przyjściu na świat. Przez pierwszych kilka dni jego główka może mieć stożkowaty, wydłużony kształt. Można wyczuć nachodzące na siebie kości czaszki. Jest to proces przejściowy – po kilku dniach kości wrócą na swoje miejsce i ukształtują główkę. Tuż po urodzeniu na głowie czasami można wyczuć obrzęk, który się wchłonie w ciągu pierwszych 24 – 28 godzin życia.

W pierwszych dobach po porodzie kształt główki noworodka może być wydłużony.

Skóra

Skóra noworodka po urodzeniu może być pokryta mazią płodową, która jest istotnym czynnikiem chroniącym skórę przed rozwojem chorobotwórczych drobnoustrojów. Pomaga zachować dobre napięcie i gładkość oraz nawilżenie. W naszym szpitalu nie usuwamy mazi płodowej, chyba że wymaga tego stan dziecka. Pierwszą kąpiel wykonujemy u dziecka po ok. sześciu godzinach po urodzeniu. Następną po trzeciej skończonej dobie życia – na życzenie rodziców.

Maź płodowa ma właściwości ochronne i pielęgnujące.

Na skórze noworodka, na całym ciele, również na twarzy, mogą być widoczne wybroczyny. Powstają one w czasie porodu i znikają po kilku dniach.

Białe krostki w okolicy nosa i ust to prosaki powstające w wyniku zatkania porów skóry. Nie wymagają żadnej specjalnej pielęgnacji ani leczenia – ustępują samoistnie.

Rumień noworodkowy to czerwone plamki z białą grudką w środku, które pojawiają się na skórze noworodka w pierwszych 48 godzinach. Zazwyczaj nie należy stosować żadnych specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Czasami jednak jest zalecana przez lekarza kąpiel w krochmalu.

Aktywność noworodka

Noworodek przez kilka pierwszych dni praktycznie tylko je i śpi. Okresy czuwania przeważnie wiążą się z czynnością przypominania matce o potrzebie jedzenia lub sygnalizującą, że w pieluszce jest mokro.

W pierwszych dniach życia noworodek fizjologicznie ubywa na masie ciała. Jest to związane między innymi z:

– wydaleniem pierwszych stolców, tzw. „smółki”, która jest ciemnego, smolistego koloru,

– parowaniem wody przez skórę,

– zużywaniem zapasów energetycznych zgromadzonych w tkance tłuszczowej,

– wydalaniem moczu, choć w pierwszej i w drugiej dobie dziecko może nie oddawać moczu lub będzie go bardzo mało.

Dopuszczalny ubytek to 10% urodzeniowej masy ciała.

W pierwszych dobach noworodek głównie śpi i je.

Żółtaczka fizjologiczna

Żółtaczka fizjologiczna może pojawić się w drugiej dobie życia dziecka i występuje nawet u 80% donoszonych noworodków. Charakterystyczne jest zażółcenie skóry. Żółtaczka fizjologiczna nie wymaga leczenia. Codziennie przy wieczornej toalecie sprawdzane jest stężenie bilirubiny pomiarem przezskórnym. Jest to metoda nieinwazyjna i niebolesna dla dziecka. Jeżeli wynik badania jest wysoki, konieczna jest kontrola z krwi aby ustalić dalsze postępowanie. W tym celu pobiera się krew z żyły dziecka.

Leczenie polega na fototerapii czyli leczeniu światłem. Fototerapię łóżeczkową, a nawet, jeżeli jest konieczna, w inkubatorze z nastawianą lampą, prowadzi się przy łóżku matki, aby nie zaburzać jej bezpośredniego kontaktu z dzieckiem. Efektywność leczenia zależy od czasu i naświetlanej powierzchni skóry. Mama ma za zadanie robić możliwie jak najkrótsze przerwy w naświetlaniu na karmienie. W czasie fototerapii w inkubatorze konieczna jest ochrona wzroku dziecka przed światłem. Należy wtedy pilnować, aby cały czas opaska była na oczach dziecka.

Pępek

Po przecięciu sznura pępowiny na kikut zakłada się plastikowy zacisk. Pieluszkę trzeba założyć poniżej kikuta. Pępowina powinna być pielęgnowana „na sucho” i w szpitalu będzie przemywana 1 x dziennie octeniseptem. Do czasu wysuszenia i odpadnięcia kikuta należy utrzymywać dostęp powietrza. W domu pielęgnujemy go podczas kąpieli dziecka wodą z mydłem, delikatnie osuszamy i „trzymamy na sucho”, tzn. nie zakrywamy pieluszką. W razie zaczerwienienia, nieprawidłowej, szczególnie cuchnącej wydzieliny należy zgłosić się do lekarza.

Tasiemki z danymi dziecka

Na sali porodowej dla noworodka przygotowywane są dwie tasiemki identyfikacyjne. Znajdują się na nich: imię i nazwisko matki dziecka, płeć dziecka, data i godzina porodu. Po sprawdzeniu przez matkę treści tasiemek, zakładane są one na rączkę i nóżkę dziecka. Tasiemki pozostają na kończynach dziecka do czasu wypisu ze szpitala i nie wolno ich zdejmować. W dniu wypisu jedna z nich pozostaje w dokumentacji szpitalnej.

Poród

Badanie dziecka przez lekarza

W pierwszych minutach życia noworodek jest oceniany wg skali Apgar. Ocenia się: zabarwienie skóry, napięcie mięśniowe, częstość pracy serca, częstość oddechów oraz obecność odruchów noworodkowych. Noworodek może otrzymać maksymalnie 10 punktów, po 2 punkty za każdy z pięciu wyżej wymienionych parametrów.

Jeżeli stan dziecka jest dobry ( 8-10 punktów) po urodzeniu jest kładzione na brzuch matki, gdzie pozostaje przez pierwsze 2 godziny . Następnie wykonywane są pomiary antropometryczne: obwodu główki, długości ciała, obwodu klatki piersiowej, masy ciała. W pierwszym badaniu lekarskim oceniane są przede wszystkim proporcje ciała, obecność wad wrodzonych lub urazów okołoporodowych. Kontrolowana jest także czynność serca, wydolność oddechowa oraz badany brzuszek i stawy biodrowe. W czasie badania sprawdzane są również odruchy noworodka takie jak :

Odruch chwytania dziecka

– szukania piersi matki – po pogłaskaniu palcem policzka dziecko powinno zwrócić buzię w tym kierunku i otworzyć usta,

– odruch ssania – ssie podany palec,

– odruch Babińskiego – łaskotane w stopę unosi do góry paluch, a stopa wykrzywia się do ośrodka,

– odruch Moro – np. głośne klaśnięcie powoduje gwałtowne wzdrygnięcie się dziecka, wygina plecy w łuk, odchyla główkę do tyłu, energicznie prostuje rączki i nóżki, rozkłada dłonie, po czym szybko przyciąga ramiona do tułowia, obejmuje się rękoma i zaciska piąstki. Zazwyczaj wykonywany za pomocą gwałtownie rozkładanych końców pieluszki, w której leży dziecko,

– odruch chwytania – zaciska piąstkę wokół podanego palca,

– chód automatyczny – wędruje nóżkami przytrzymywane pionowo pod pachami;

– odruch szermierza – rączka i nóżka prostują się z tej strony, w którą zwraca się główka dziecka.

W kolejnych dniach pobytu dziecko jest badane przez lekarza neonatologa w godzinach rannych.

Szczepienia obowiązkowe w 1 dobie życia
W pierwszej dobie życia wykonywane są szczepienia zawsze w obecności rodziców:

– przeciw gruźlicy – BCG;

-przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B – p/WZWB.

Na szczepienia trzeba wyrazić zgodę ustną i pisemną.

Szczepienia

Badania przesiewowe noworodka

Między 12 a 24 godziną życia wykonywane jest badanie pulsoksymetryczne (nieinwazyjne oznaczenia wysycenia tlenem krwinki czerwonej). Jest to test mający za zadanie wykrywanie wrodzonych wad serca.

U każdego noworodka w Polsce badany jest słuch za pomocą specjalnego aparatu. Jest to badanie nieinwazyjne, bezbolesne. Często wykonywane jest w nocy, kiedy na oddziale panuje cisza. Jeżeli wynik badania jest wątpliwy, należy jeszcze raz zbadać słuch po wypisie ze szpitala w poradni audiologicznej.

Najwcześniej po ukończeniu drugiej doby życia wykonywane są badania w kierunku chorób metabolicznych: fenyloketonurii i hipotyreozy oraz mukowiscytozy. Krew jest pobierana z pięty dziecka. Jeżeli wynik testu jest nieprawidłowy rodzice otrzymują informację listownie (po około trzech tygodniach na adres podany w szpitalu) z zaleceniem powtórzenia badania w poradni rejonowej.

Przesiewowe badanie słuchu noworodka.

Zabiegi profilaktyczne w pierwszych godzinach życia

Profilaktyka przeciw chorobie krwotocznej noworodka

Po pierwszym karmieniu dziecko otrzymuje doustnie profilaktyczną dawkę witaminy K. Witamina K jest potrzebna jest do prawidłowego krzepnięcia krwi. Noworodek nie wytwarza sam tej witaminy, dlatego konieczne jest jej podanie w pierwszej dobie życia. Zapobiega to krwawieniom np. z przewodu pokarmowego czyli objawom krwotocznej choroby noworodków.

Profilaktyka przeciw rzeżączkowemu zapaleniu spojówek.

Profilaktyczne zakraplanie oczu azotynem srebra lub założenie na spojówki oczu maści erytromycynowej. Zabieg ten wykonuje się na sali porodowej zaraz po urodzeniu dziecka

Książeczka zdrowia i inne dokumenty

Każde dziecko otrzymuje Książeczkę Zdrowia, w której zawarta jest informacja o stanie zdrowia dziecka od momentu urodzenia. Jest ona wymagana przy wszystkich wizytach lekarskich. Do książeczki dołączona jest Karta Uodpornienia, gdzie notowane są wykonane u dziecka szczepienia.

Pracownik działu statystycznego naszego szpitala dostarczy „Zaproszenie do Urzędu Stanu Cywilnego”, które będzie zawierało informacje o dacie i godzinie, kiedy należy się zgłosić do odpowiedniego USC w celu rejestracji noworodka.

Dziecko w innym oddziale

Może się zdarzyć, że maluszek będzie wymagał pobytu w oddziałach Patologii Noworodka lub Intensywnej Terapii Noworodka. Do tych oddziałów zawsze można wejść, aby być razem z dzieckiem. O wyjściu z oddziału trzeba poinformować położną. Jeżeli jest Pani osłabiona, można skorzystać z wózka – Oddział Patologii Noworodka znajduje się na tym samym piętrze co Oddział Położniczy. Do Oddziału Intensywnej Terapii Noworodka na parterze można dostać się windą.

Jeżeli dziecko zostanie w szpitalu, można go odwiedzać w wyznaczonych godzinach. Wszelkie dodatkowe informacje o oddziałach Patologii Noworodka i Intensywnej Terapii Noworodka uzyska Pani w w/w

Oddział Patologii Noworodka.